Presidenti amerikan Donald Trump ka dhënë sinjale se mund të shqyrtojë heqjen e sanksioneve ndaj eksportit të naftës nga Irani, duke deklaruar gjatë samitit të NATO-s në Hagë se Teheranit do t’i nevojiten fonde për rindërtimin e vendit pas konfliktit.
“Do t’u duhen para për të vënë vendin në rregull. Ne duam që kjo të ndodhë,” – tha Trump në deklaratën e tij.
Një ndryshim strategjik?
Sanksionet ndaj naftës iraniane, të vendosura kryesisht për të penguar programin bërthamor të Iranit, kanë qenë për dekada një prej mjeteve më të fuqishme të presionit amerikan. Mirëpo, pas luftës 12-ditore mes Izraelit dhe Iranit, administrata Trump duket se po shqyrton lehtësimin e kufizimeve si pjesë e negociatave të mundshme me Teheranin.
Roli kyç i naftës në ekonominë iraniane
Të ardhurat nga nafta përbëjnë bazën e ekonomisë iraniane, dhe sanksionet e vendosura nga administrata e parë e Trump në vitin 2018 – përfshirë edhe sanksionet sekondare, që ndëshkonin edhe vendet apo kompanitë që bashkëpunonin me Iranin – e izoluan rëndë ekonominë iraniane nga tregjet ndërkombëtare.
Iran – Kina: tregtia jashtë radarit
Si përgjigje ndaj sanksioneve, Irani ka zhvilluar rrjete të ndërlikuara të eksportit informal, përmes anijeve pa identitet, ndërmjetësve anonimë dhe ruterëve të fshehtë. Kina është bërë blerësi kryesor i naftës iraniane, edhe pse kjo tregti ndodh jashtë rrjedhave zyrtare dhe shpesh në mënyrë të padeklaruar.
Heqja e sanksioneve: sinjal paqësimi apo levë presioni?
Ky paralajmërim i Trump-it mund të jetë një sinjal paqësimi, që shërben si hap i parë drejt negociatave me Iranin, ose një levë politike për të nxitur koncesione strategjike nga Teherani. Në çdo rast, një vendim i tillë do të kishte efekte të mëdha gjeopolitike dhe ekonomike, si për tregjet globale të energjisë, ashtu edhe për marrëdhëniet SHBA-Izrael.
