Më 15 gusht, tre vite më parë, talibanët u kthyen zyrtarisht në pushtet në Afganistan, dhe skenat e rikthimit të tyre ende tërheqin vëmendjen e madhe të opinionit politik.
Sinjalet e tërheqjes së ushtrisë amerikane nga Afganistani, një proces që filloi gjatë presidencës së ish-presidentit amerikan Barack Obama, ishin një tregues se gjërat në këtë vend, me kalimin e viteve, do të ndryshonin në mënyrë drastike.
Megjithatë, ajo që shumë nuk llogaritën ishte mungesa e përgatitjes së qeverisë afgane dhe strukturave ushtarake për të marrë plotësisht drejtimin e shtetit. Këtë e kuptuan para së gjithash talibanët, të cilët në vitin 2021 filluan një kryengritje dhe ngadalë, nga perëndimi dhe jugu i vendit, filluan të merrnin pjesë pas pjese dhe qytet pas qyteti në Afganistan. Ndërsa merrnin një bazë ushtarake pas tjetrës, talibanët fitonin edhe më shumë armatime, kryesisht amerikane, të cilat ishin lënë pas nga ushtarët e SHBA-së dhe ushtarët afganë që u larguan me shpejtësi.
Kulmi i marrjes së pushtetit nga talibanët ndodhi pikërisht më 15 gusht, kur trupat talibane hynë në Kabul, pa shumë rezistencë morën Pallatin Presidencial dhe mbajtën konferencën e tyre të parë për shtyp, ku folën për sukseset e tyre ushtarake dhe politike.
Presidenti i atëhershëm i Afganistanit, Ashraf Ghani, iku nga vendi me helikopter, dhe në deklaratat e tij disa vite pas këtij akti, ai tha se, po të mos kishte ikur, do të kishte përfunduar si paraardhësi i tij, i cili u vra.
Muaj më vonë, opinioni botëror ishte dëshmitar i shumë pamjeve që tregonin përpjekjet e talibanëve për të vendosur pushtetin pas një mungese të gjatë në të gjitha proceset.
E vërteta është se, përveç pjesës politike të procesit, publiku u argëtua edhe me pamjet që tregonin “përplasjen e civilizimeve”, përkatësisht takimet e talibanëve me të gjitha mrekullitë e teknologjisë moderne – duke përfshirë edhe makinat në parqet e argëtimit dhe palestrat. Megjithatë, të gjitha këto pamje, sado që argëtonin publikun, shoqëroheshin edhe me shumë polemika rreth sjelljes së talibanëve ndaj grave dhe imponimit të masave dhe rregullave ekstreme për të gjithë banorët e Afganistanit.
“Afganistani po lufton aktualisht me kriza të shumëfishta që ndërthuren, dhe të gjitha janë përkeqësuar nga përshkallëzimi i pabarazisë gjinore. Talibanët kanë lëshuar të paktën 70 dekrete dhe direktiva që synojnë drejtpërdrejt autonominë, të drejtat dhe jetën e përditshme të grave dhe vajzave. Ky mjedis shtypës ka çuar në një përkeqësim të ndjeshëm të cilësisë së jetës së grave afgane, sipas burimeve të ndryshme dhe raporteve nga vetë gratë afgane”, thuhet në raportin e fundit të UN Women të publikuar më 12 gusht 2024.
Për shkak të masave rigoroze, regjistrimi në shkolla në Afganistan ka rënë ndjeshëm.
“Ndikimi i këtyre masave ka qenë shkatërrues. Regjistrimi në shkolla ka rënë në mënyrë drastike, dhe deri në prill 2023, një 80 për qind e pabesueshme e vajzave dhe grave të reja të moshës shkollore nuk ndiqnin shkollën, duke përfshirë 1,1 milion vajza në moshën e shkollës së mesme. Ndërsa shkollat fillore mbeten të hapura për vajzat, pothuajse 30 për qind e vajzave afgane nuk kanë filluar kurrë arsimin fillor për shkak të normave socio-kulturore të thella, kostove të larta dhe shqetësimeve për sigurinë gjatë udhëtimit”, përshkruhet në raport.
Të përshtatesh me botën përreth
Ndërkohë, ndërsa e gjithë bota dënon sjelljen e talibanëve ndaj grave dhe masat e diktuara nga qeveria e Emiratit Islamik të Afganistanit, talibanët përpiqen të përshtaten sa më mirë me botën.
Nga Kabul dhe qytete të tjera vijnë vazhdimisht lajme dhe informacione nga zyrtarët talibanë që theksojnë se duan bashkëpunim me të gjithë botën dhe se dëshirojnë ta bëjnë Afganistanin një faktor të rëndësishëm rajonal. Për momentin, masat që po zbatohen në këtë drejtim përfshijnë edhe luftën kundër heroinës, por edhe promovimin e Afganistanit si një destinacion turistik.
“Burrat nuk mund të flasin me gratë. Turistet tona patën mundësinë të uleshin me gratë afgane dhe të merrnin prej tyre informacione të vlefshme për vendin dhe jetën e tyre”, shpjegoi një udhërrëfyes për BBC.
Ministria e Zhvillimit Urban dhe Strehimit e përshkroi projektin e Ri Kabul si një nga projektet më të mëdha në vend dhe theksoi se zbatimi i tij është një prioritet për Emiratin Islamik.
Projekti i Ri Kabul duhet të mbulojë një sipërfaqe prej 740 kilometrash katrorë dhe do të ketë një kapacitet për tre milionë njerëz. Deri tani, në fazën e parë të projektit, po punojnë 600 punëtorë.
Tri vite pas marrjes së pushtetit, ajo që definitivisht mund të konstatohet është se talibanët kanë ndryshuar imazhin e Afganistanit. Megjithatë, problemet e vjetra nga e kaluara dhe konceptimi i botës që është ende i rrënjosur thellë në doktrinën talibane, vazhdojnë të përbëjnë një pengesë të madhe për bashkëpunimin e kësaj qeverie afgane me fqinjët më të afërt, por edhe me pjesën tjetër të botës.
Nëse kjo do të ndryshojë në të ardhmen e afërt, koha do ta tregojë. Pushteti taliban ka padyshim ambicie, por metodat që ende janë të pranishme në sundimin e tyre janë diçka që vazhdojnë të largojnë shumë të tjerë.
