Sipas Politico, të gjithë 32 liderët e vendeve anëtare të NATO-s që u mblodhën këtë javë në samitin vjetor kishin një qëllim të përbashkët: të kënaqin mjaftueshëm presidentin amerikan Donald Trump për shpenzimet ushtarake, në mënyrë që të mos rrezikojnë vetë ekzistencën e aleancës. Dhe në këtë drejtim, ata ia dolën.
Samiti u quajt “samiti i Trump-it” nga sekretari amerikan i shtetit Marco Rubio, ndërsa presidenti amerikan u konsiderua fitues, pasi vendet anëtare të NATO-s ranë dakord të shpenzojnë deri në vitin 2035 plot 5% të PBB-së për mbrojtjen. Në këmbim, Trump konfirmoi përkushtimin e SHBA-së ndaj NATO-s – të paktën për momentin.
Ky angazhim është parë si një hap i rëndësishëm, sepse Shtetet e Bashkuara mbeten thelbësore për ekzistencën e NATO-s, por gjithashtu sinjalizon se Evropa është e detyruar të marrë më shumë përgjegjësi për mbrojtjen e saj përballë kërcënimeve si ajo nga Rusia.
Pas buzëqeshjeve – tension dhe ndarje të thella
Megjithatë, pas buzëqeshjeve dhe deklaratave miqësore, nuk mund të injorohen frikërat reale brenda aleancës. Ivo Daalder, ish-ambasador amerikan në NATO, thekson për Politico se:
“Është e vështirë të anashkalosh ndarjet e mëdha për mënyrën se si anëtarët e NATO-s e shohin kërcënimin rus.”
Deklarata përfundimtare e samitit e përshkruan Rusinë si një kërcënim afatgjatë, por më e zbutur në ton se ajo e vitit të kaluar, ku Moska u quajt kërcënimi më i madh dhe më i drejtpërdrejtë për sigurinë e aleancës. Kur u pyet drejtpërdrejt nëse e konsideron presidentin rus Vladimir Putin si “armik”, Trump shmangu përgjigjen.
Qasja ndaj Ukrainës – ndarje gjithashtu
Trump vazhdon ta shohë luftën në Ukrainë si një çështje “thjesht evropiane”, dhe nuk ka më interes të ndërmjetësojë. Ndërkohë, liderët evropianë dhe sekretari i ri i përgjithshëm Mark Rutte këndojnë ndryshe – ata thonë se rruga e Ukrainës drejt anëtarësimit në NATO është e pakthyeshme.
Megjithatë, fakti që Trump e ka mbyllur derën për anëtarësimin e menjëhershëm të Ukrainës krijon një kontrast të fortë me pjesën tjetër të aleancës.
Trump sfidon edhe vetë parimet themelore të NATO-s
Daalder thekson se Trump jo vetëm që nuk e sheh më Rusinë si kërcënimin kryesor, por sfidon edhe konceptin bazë të sigurisë kolektive – idenë se siguria e një anëtari është e lidhur pazgjidhshmërisht me sigurinë e të gjithëve.
Kjo është arsyeja pse aleatët pranuan të dyfishojnë shpenzimet për mbrojtje, me një objektiv të ri prej 5% të PBB-së, ku 3,5% do të shkojnë për kapacitete bazë mbrojtëse – shumë më tepër se kufiri aktual prej 2%.
Mesazh i qartë: Evropa nuk mund të mbështetet më te SHBA
Kanadaja dhe vendet evropiane tani e kuptojnë se siguria e tyre nuk mund të mbështetet më te Uashingtoni. Siç tha ministri amerikan i mbrojtjes Pete Hegseth në shkurt:
“Realitetet e ashpra strategjike e pengojnë SHBA-në që të fokusohet kryesisht te siguria e Evropës.”
Trump nuk është i interesuar për “ndarjen e barrës”, por për transferimin e saj të plotë. Si rezultat, ndikimi dhe fuqia e SHBA-së mbi NATO-n dhe Evropën do të zvogëlohet në mënyrë të vazhdueshme, përfundon analiza e Politico.
