Rritja e tensioneve mes Iranit dhe Izraelit e ka rikthyer në vëmendje çështjen e sigurisë dhe mbrojtjes edhe në Turqi. Turqia, përmes hapave të saj vendorë dhe kombëtarë në industrinë e mbrojtjes, po riformëson ekuilibrat rajonalë. Ajo zotëron një gamë të gjerë produktesh mbrojtëse, nga dronët e armatosur dhe të paarmatosur, municionet inteligjente, sistemet raketore e deri te mjetet e blinduara. Por sa lloje të ndryshme raketash ka Turqia? Cili është rrezja e veprimit të tyre? A posedon Turqia raketa balistike? Ja detajet.
Për shkak të përplasjes mes Iranit dhe Izraelit, sistemet e mbrojtjes ajrore, si dhe kapacitetet e raketave lundruese dhe balistike që zotërojnë shtetet, janë rikthyer në qendër të vëmendjes. Turqia, përmes raketave të saj kombëtare të zhvilluara rishtazi, po forcon fuqinë e saj parandaluese. Ja inventari kombëtar i raketave që po zgjon gjithnjë e më shumë interes.
Raketat vendore të përdorura në sistemet tokësore
TAYFUN
– Rreze veprimi: 280+ km
– Arrin shpejtësi hipersonike
– Mund të veprojë pa u kapur nga sistemet e mbrojtjes ajrore
– E përdorshme në çdo kusht atmosferik, natë e ditë
BORA
– Rreze veprimi: 280 km
– E pajisur me koka shpërthyese me efekt copëzues
– Objektivat përfshijnë: pozicionet e radarëve, sistemet e mbrojtjes ajrore, zonat e grumbullimit, objektet logjistike dhe qendrat e komandës
– Precizion (CEP): 10 metra
TRG-300 KAPLAN
– Më konfigurimin Blok I ka rreze veprimi 30–120 km, ndërsa versioni Blok II 20–90 km
– Diametër: 300 mm, peshë: 585–670 kg
– Sistemi i drejtimit: navigacion inercial me mbështetje GPS
– Koka luftarake: 105–190 kg
TRG-230
– Rreze veprimi: 20–70 km
– Siguron saktësi të lartë kundër objektivave tokësorë statikë, grumbullimeve të personelit dhe pozicioneve të radarëve
– Me kokë kërkuese me lazer, fiton aftësi për goditje precize në pikë
TRG-122
– Rreze veprimi: 18–30 km
– Diametër: 122 mm, peshë: 76 kg
– E pajisur me ndezës afërsie dhe me goditje direkte
– Precizion (CEP) deri në 15 metra
– Koka luftarake: 13 kg
TRG-107
– Raketë me rreze të shkurtër veprimi, e projektuar për goditje në zona të gjera
– E përdorshme natë e ditë dhe në çdo kusht moti
TRLG-230
– Topçu raketë me drejtim lazerik, me rreze veprimi deri në 70 km
– Në fazën terminale, udhëzohet me saktësi të lartë drejt objektivit të shënuar nga një dron (UAV)
KARA ATMACA
– Raketë lundruese me rreze veprimi deri në 280 km
– Mund të lëshohet nga mjetet taktike tokësore
– Siguron fuqi strategjike goditëse kundër objektivave tokësorë të palëvizshëm
TRGK-300 – Komplet Drejtues
– Shndërron raketat TR-300 Kasırga në raketa të drejtuara
– Rrezja e veprimit reduktohet në 90 km, por fitohet precizion dhe aftësi goditjeje të përmirësuar
Sistemet ÇNRA (MLRS)
– Sisteme shumëfllakëshe raketash, të afta për të përdorur raketa si TR-107, TR-122 dhe TR-300 në mënyrë të integruar dhe efektive në fushëbetejë
UMTAS – Raketë Kundërtanke me Rreze të Gjatë (Me Drejtim Infra të Kuq)
UMTAS është një sistem raketor kundërtank me drejtim të saktë, i zhvilluar për përdorim nga helikopterët sulmues.
– E pajisur me kokë kërkuese infra të kuqe me imazhues, UMTAS mund të veprojë ditë e natë dhe në çdo kushte atmosferike
– Ka një rreze veprimi deri në 8 km
– Është efektive ndaj objektivave të blinduar falë kapacitetit të saj të drejtimit të avancuar
L-UMTAS – Raketë Kundërtanke me Rreze të Gjatë (Me Drejtim me Lazer)
L-UMTAS është një variant me drejtim lazerik i raketës UMTAS, po ashtu i projektuar për helikopterët sulmues.
– E pajisur me kokë luftarake tandem që depërton nëpërmjet mburojës së reaktive
– E efektshme ndaj objektivave të lëvizshëm dhe statikë
– Rreze veprimi: 8 km
– Mund të kyçet në objektiv para ose pas lëshimit (LOBL/LOAL – Lock-On Before/After Launch)
CİRİT – Raketë me Drejtim Lazerik
CİRİT është një raketë me drejtim lazerik me precizion të lartë dhe kosto efektive, që përdoret nga mjetet tokësore, ajrore dhe detare kundër objektivave të blinduar lehtë apo të paarmatosur, si dhe kundër objektivave statikë apo në lëvizje.
– Është projektuar për të plotësuar boshllëkun taktik mes raketave të zakonshme 2,75” pa drejtim dhe raketave kundërtank të avancuara
– Rreze veprimi: deri në 8 km
– Ofron një zgjidhje të saktë dhe të gjithanshme në betejë
ALPAGUT – Municion i Fluturueshëm Goditës (Kamikazë)
ALPAGUT është një sistem fluturues autonom me goditje të drejtpërdrejtë, i aftë për të kryer misione ditën dhe natën.
– Rreze veprimi: 60 km
– E efektshme kundër:
- Objektivave tokësorë e detarë, statikë apo në lëvizje
- Sistemeve të radarit dhe komunikimit
- Mjeteve të blinduara të lehta, komandës dhe personelit
- Objektivave të rastësishëm me vlerë të lartë
ALPAGUT përfaqëson një aftësi të re taktike, duke kombinuar zbulimin, ndjekjen dhe goditjen në një sistem të vetëm.
Raketat dhe torpedot vendore të përdorura në mbrojtjen detare dhe bregdetare
ATMACA
– Raketë lundruese kundër anijeve, me rreze veprimi 250 km
– Mund të lëshohet nga baza tokësore, anije, apo nëndetëse
– E dizajnuar për të goditur objektiva sipërfaqësorë detarë
ÇAKIR
– Raketë lundruese e gjeneratës së re me rreze veprimi mbi 100 km
– Ofron gjurmë të ulët radarike dhe është e përshtatshme për shumë lloje platformash
TEMREN
– Raketë kundërtanke me rreze veprimi 8 km, e integruar në helikopterët Seahawk
– E përdorshme kundër objektivave detarë, veçanërisht në misione të shpejta e precize
AKYA
– Torpedë e rëndë me rreze veprimi mbi 50 km
– Lëshohet nga nëndetëset dhe ka si objektiv anijet sipërfaqësore dhe nëndetëset armike
ORKA
– Torpedë e lehtë me rreze veprimi 15 km
– Mund të lëshohet nga anije sipërfaqësore dhe mjete ajrore
– Drejtohet me kokë sonar aktive/pasive, e përshtatshme për ndjekje të saktë në mjedise detare
Këto sisteme forcojnë ndjeshëm kapacitetet mbrojtëse dhe sulmuese të Turqisë në det dhe vijë bregdetare, duke garantuar një parandalim të avancuar rajonal.
Raketat vendore të përdorura në mbrojtjen ajrore
Raketat e mbrojtjes ajrore të zhvilluara nga Turqia kanë për qëllim mbrojtjen e bazave ushtarake, objekteve strategjike dhe njësive të armatosura ndaj kërcënimeve moderne nga ajri.
Këto raketa, me rreze të shkurtër dhe të gjatë veprimi, janë projektuar për të neutralizuar:
– Aeroplanët armikë
– Dronët (SİHA/İHA)
– Raketat lundruese
– Dhe madje edhe kërcënimet balistike
Sistemet vendore si HİSAR-A, HİSAR-O, dhe SİPER janë tashmë të operacionalizuara ose në fazë përfundimtare testimi, duke rritur ndjeshëm aftësinë mbrojtëse ajrore të Turqisë.
Raketat vendore të mbrojtjes ajrore të Turqisë
SİPER Ürün-1
– Rreze veprimi: 100 km
– Raketë me rreze të gjatë, e projektuar për të neutralizuar objektivat ajrore me motor (si avionë luftarakë) dhe raketa lundruese
– E përdorshme në kushte të ndryshme operacionale për mbrojtje të thelluar
SİPER Ürün-2
– Rreze veprimi: 150+ km
– Variant i avancuar i SİPER-it, i dizajnuar për mbrojtje kundër raketave balistike
– Synon të mbrojë zonat strategjike dhe infrastruktura kritike
HİSAR-A+
– Rreze veprimi: 15 km
– Sistem me rreze të shkurtër, që synon objektiva si:
-
Helikopterë
-
Dronë (İHA/SİHA)
-
Raketa lundruese
– Siguron mbrojtje të afërt për njësitë tokësore
HİSAR-O
– Rreze veprimi: 25 km
– Raketë me rreze të mesme, efektive kundër:
-
Avionëve me krahë të palëvizshëm
-
Helikopterëve me krahë rrotullues
– E përshtatshme për mbrojtjen e objekteve të mesme dhe të mëdha në thellësi të territorit
Këto sisteme janë shtylla kryesore e arkitekturës së mbrojtjes ajrore kombëtare të Turqisë dhe përfaqësojnë një risi strategjike në kapacitetin e saj mbrojtës rajonal.
Sistemet vendore të mbrojtjes ajrore me rreze të shkurtër dhe taktike
SUNGUR
– Rreze veprimi: 8+ km
– Raketë ajrore e lëshueshme nga krahu (MANPADS)
– Mund të përdoret nga ushtarët individualë ose të integrohet në automjete luftarake
– E efektshme natë e ditë, kundër dronëve, helikopterëve dhe avionëve në lartësi të ulët
LEVENT
– Raketë e mbrojtjes ajrore detare me rreze të shkurtër
– Projektuar për t’u përdorur nga anije luftarake kundër:
- İHA/SİHA-ve
- Objektivave me gjurmë të ulët radarike
ALKA
– Sistem armësh me lazer dhe elektromagnetik, me rreze veprimi 750–1500 metra
– I zhvilluar për të neutralizuar:
- Dronë të vegjël,
- Objektiva ajrorë të klasës mini-UAV
– Ofron mbrojtje efektive në zonat urbane dhe kritike
A ka Turqia raketa balistike?
Po, Turqia ka dy sisteme aktive të raketave balistike, të dyja të zhvilluara nga kompania ROKETSAN:
BORA
– Rreze veprimi: 280 km
– E përdorur në mënyrë aktive nga Forcat e Armatosura të Turqisë
– E pajisur me kokë luftarake me efekt copëzues dhe precizion të lartë (CEP ~10 m)
– Objektivat:
- Qendrat e komandës,
- Radarët,
- Sistemet e mbrojtjes ajrore,
- Bazat logjistike dhe pozicionet strategjike tokësore
TAYFUN
– Rreze testimi: deri në 561 km (balistik me rreze të shkurtër – SRBM)
– Raketa më e gjatë në rreze që ka zhvilluar Turqia deri më sot
– U testua për herë të parë publikisht në vitin 2022 nga aeroporti Rize-Artvin
– E zhvilluar pas sistemit J600T, arrin shpejtësi hipersonike, gjë që e bën shumë të vështirë për t’u zbuluar nga sistemet kundërajrore të armikut
Përfundim: Me BORA dhe TAYFUN, Turqia ka ndërtuar themelet e një kapaciteti parandalues balistik kombëtar, duke e renditur veten mes shteteve që posedojnë teknologji të avancuar raketore në rajon.
