Kur presidenti amerikan Donald Trump urdhëroi fundjavën e kaluar sulme ajrore ndaj objekteve bërthamore të Iranit, ai besonte se do ta ndihmonte Izraelin të “gjymtonte” programin bërthamor iranian, por pa e përfshirë Shtetet e Bashkuara në një luftë të gjatë me Iranin.
Vetëm pak ditë më vonë, shpallja e papritur e një armëpushimi midis Izraelit dhe Iranit nga ana e Trumpit sugjeron, sipas Reuters, se bombardimet e detyruan Teheranin të rikthehej në tryezën e negociatave.
Por një sërë pyetjesh madhore mbeten pa përgjigje:
- A mund të mbijetojë një armëpushim midis dy armiqve të përbetuar që kanë hyrë tashmë në një luftë ajrore të hapur?
- Çfarë përfshin marrëveshja, për të cilën Trump nuk dha asnjë detaj në deklaratën e tij dramatike në rrjetet sociale ku premtoi një “armëpushim të plotë dhe absolut”?
Është gjithashtu e paqartë nëse SHBA dhe Irani do të rinisin negociatat e dështuar për marrëveshjen bërthamore dhe çfarë do të ndodhë me rezervat iraniane të uraniumit të pasuruar – për të cilat shumë ekspertë dyshojnë se kanë mbijetuar bombardimet amerikane dhe izraelite.
“SHBA shpreson se kjo është fillimi i fundit,” tha Jonathan Panikoff, ish-zëvendësdrejtor i inteligjencës amerikane për Lindjen e Mesme. “Por mbetet pyetja: a ekziston ndonjë strategji për më pas?”
Marrëveshja për armëpushim, megjithëse e shpallur nga Trump, nuk u konfirmua menjëherë nga Izraeli. Përkundrazi, ushtria izraelite njoftoi për lëshime raketash nga Irani në orët e hershme të mëngjesit, ku katër persona u vranë në qytetin Beersheba.
Mospërputhje në deklaratat iraniane
Një zyrtar iranian e konfirmoi se Teherani kishte pranuar armëpushimin, por ministri i Jashtëm Abbas Araqchi deklaroi se nuk do të ketë ndërprerje të armiqësive pa ndalimin e sulmeve izraelite.
Megjithatë, kjo nuk e ndaloi Trumpin dhe përkrahësit e tij ta paraqesin këtë zhvillim si një fitore të qasjes së tij të ashpër në politikën e jashtme – që ai e quan “paqja përmes forcës”.
Trump ka mbështetur vlerësimin izraelit se Irani po afrohet me ndërtimin e një arme bërthamore – ndonëse Irani e mohon këtë. Agjencitë amerikane të inteligjencës, sipas burimeve të Reuters, ende nuk kanë ndryshuar qëndrimin e tyre zyrtar se Irani nuk është aktualisht në ndërtimin e një arme bërthamore.
Trump ka kërkuar vazhdimin e bisedimeve me të dyja palët, dhe një zyrtar i lartë i Shtëpisë së Bardhë ka konfirmuar se Izraeli ka pranuar armëpushimin për sa kohë që Irani nuk nis sulme të reja. Nga ana tjetër, Irani ka sinjalizuar se nuk planifikon të kryejë sulme të mëtejshme.
Përfshirja ndërkombëtare dhe roli i Katarit
Trump ka komunikuar drejtpërdrejt me kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu, ndërsa zëvendëspresidenti J.D. Vance, sekretari i Shtetit Marco Rubio dhe i dërguari special Steve Witkoff kanë qenë të përfshirë në komunikimin direkt dhe indirekt me Iranin.
Katari ka luajtur një rol kyç si ndërmjetës duke lehtësuar kontaktet me Teheranin.
“Tani që Trump ka shpallur ‘paqen globale’, Netanyahut do t’i jetë e vështirë t’i kundërshtojë publikisht këto pretendime,” tha Laura Blumenfeld, eksperte për Lindjen e Mesme në Uashington.
Megjithatë, përkundër deklaratave optimiste, pyetjet e hapura për përmbajtjen, qëndrueshmërinë dhe pasojat afatgjata të këtij armëpushimi vazhdojnë të rëndojnë mbi të ardhmen e paqes në rajon.
