Biznesmeni palestinez dhe ish-bashkëpunëtor i ngushtë i Jaser Arafatit, Munib al-Masri, në shtator i dorëzoi qeverisë britanike një peticion të gjerë ligjor, në të cilin kërkon falje zyrtare dhe reparacione për Deklaratën e Balfourit të vitit 1917.
Masri, gjatë jetës së tij, ka përjetuar shumë ngjarje që, siç thotë ai, simbolizojnë fatin e popullit palestinez në 77 vitet e fundit. Si fëmijë, u plagos në vitin 1943 gjatë protestave mbi të cilat hapi zjarr ushtria britanike, ndërsa në vitin 1948 pa kolonat e refugjatëve që arratiseshin drejt Nablusit gjatë Nakbës.
Pothuaj gjashtë dekada më vonë, nipi i tij, që mban të njëjtin emër, u plagos dhe mbeti i paralizuar në vitin 2011, kur ushtria izraelite hapi zjarr ndaj demonstruesve në kufirin libanezo-izraelit.
Peticioni, që ai e dorëzoi në Downing Street bashkë me historin britaniko-izraelit Avi Shlaim dhe ekspertin e së drejtës ndërkombëtare Victor Kattan, u përgatit nga një grup juristësh e akademikësh, mes tyre edhe avokati i njohur britanik Ben Emmerson. Dokumenti prej 400 faqesh argumenton se Britania, gjatë mandatit të saj mbi Palestinën, pa asnjë autorizim ligjor, ndryshoi karakterin ligjor, politik dhe demografik të territorit, duke vendosur bazat për tragjeditë e mëvonshme palestineze.
Masri thotë se tani është në pritje të përgjigjes së qeverisë britanike, duke theksuar se Londra duhet të vendosë nëse rasti do të zgjidhet jashtë gjykatës apo do të vazhdojë beteja ligjore.
“Deklarata e Balfourit ishte një premtim i shëmtuar, i padrejtë dhe i paligjshëm. Nëse Britania ka njohur shtetin e Palestinës, atëherë ka ardhur koha të njohë edhe përgjegjësinë e vet,” – tha Masri.
Sot, Masri jeton në Nablus, në një vilë të rrethuar nga ullishtat, dhe konsiderohet njeriu më i pasur palestinez. Karrierën e filloi në vitet ’50 në sektorin e energjisë dhe më vonë u bë nënkryetar i Arab Bank. Pas “Shtatorit të Zi” të vitit 1970, ishte ministër i punëve publike në Jordani dhe më vonë ministër pa portofol në qeverinë e parë të Autoritetit Palestinez pas Marrëveshjeve të Oslos.
Ai pohon se gjenocidi në Gaza sot tregon pasojat e plota të politikës që filloi me Deklaratën e Balfourit:
“Bota vetëm tani e kuptoi se për sa kohë ka qenë e mashtruar. Lufta në Gaza e zbuloi Izraelin si një projekt dhune dhe zhdukjeje të palestinezëve.”
Masri kujton se që nga tetori 2023 janë vrarë ose zhdukur mbi 79.000 palestinezë, ndërsa në Liban mbi 4.000 njerëz kanë humbur jetën.
Ai thekson se Britania më parë ka paguar reparacione në Indi dhe Kenia, prandaj duhet ta bëjë të njëjtën gjë edhe ndaj palestinezëve.
Gjatë jetës ka takuar shumë figura të rëndësishme botërore, përfshirë Donald Trump, Joe Biden dhe liderë izraelitë.
Ai kujton takimin me Trumpin në vitet 1980, kur Arab Bank mori pjesë në financimin e blerjes së hotelit Plaza në New York.
Masri thotë se i ka dërguar dy letra presidentit aktual amerikan, duke shpresuar se do të mbështesë një zgjidhje që njeh të drejtat palestineze.
“Trump e di vlerën e parave, shpresoj se do të kuptojë edhe vlerën e paqes. Dy shtete janë e vetmja rrugë. Nuk mund të na vrasin të gjithëve, as ne nuk duam t’i vrasim ata. Duhet të jetojmë bashkë,” – tha ai.
Masri e sheh zgjidhjen me dy shtete si kalim drejt një shteti federativ për të gjithë qytetarët, ku hebrenjtë dhe arabët do të jetonin së bashku, ashtu si dikur.
Ai kujton edhe takimin me Benjamin Netanyahun në vitin 1996, kur kryeministri izraelit, në fillim të mandatit të tij të parë, kishte kërkuar takime mujore:
“I thashë se nuk ka rrugë tjetër përveç jetës së përbashkët. Ai u pajtua, por nuk e mbajti fjalën.”
Masri beson se lufta në Gaza ka ndryshuar mendimin publik global për Palestinën, sidomos në SHBA dhe Evropë, dhe falënderon qytetarët që protestojnë masivisht.
“Deklarata e Balfourit i bëri shtatë milionë palestinezë të mbeten pa shtëpi. Një kërkim faljeje nuk është vetëm një fjalë, por pranimi i së vërtetës dhe fillimi i shërimit,” – përfundoi Masri.
