Rritja e kultivimit të opiumit në Afganistan është reduktuar ndjeshëm pas ndalimit të vendosur nga qeveria talebane në prill 2022, njoftojnë Kombe të Bashkuara.
Sipas një studimi të Zyrës së OKB-së për Drogat dhe Krimin (UNODC), sipërfaqja totale e tokës e dedikuar për kultivimin e lulepapaverit (makiut të opiumit) është ulur me 20% që nga viti i shkuar, ndërsa sasia e opiumit të prodhuar ka rënë me 32% në të njëjtën periudhë.
Historikisht, Afganistani furnizonte më shumë se 80% të opiumit botëror, dhe heroinë e prodhuar prej tij zinte 95% të tregut evropian. Megjithatë, pas rikthimit të talebanëve në pushtet, ata shpallën të ndaluar kultivimin në prill 2022, duke argumentuar se opiumi është i dëmshëm dhe në kundërshtim me bindjet e tyre fetare. UNODC raporton se shumica e fermerëve po respektojnë ndalimin, pavarësisht “sfidave të rënda ekonomike”.
Megjithatë, UNODC vë në dukje se maki mbetet shpesh “shumë më fitimprurës” se kulturat legjitime, dhe mbi 40% e tokave të mbulueshme bujqësore janë lënë të pa punuara për shkak të mungesës së alternativave fitimprurëse, kapaciteteve të kufizuara bujqësore dhe kushteve të pafavorshme klimatike.
Sipas raportit, sipërfaqja e kultivuar me mak këtë vit vlerësohet në rreth 10,200 hektarë, kryesisht në verilindje të vendit, me peshën më të madhe në provincën Badakhshan. Para ndalimit të vitit 2022, mbi 200,000 hektarë ishin nën kulturë opiumi.
Katër provinca që raportuan kultivim në 2024 — Balkh, Farah, Laghman dhe Uruzgan — u shpallën si provinca pa mak opiumi në vitin 2025. UNODC e përshkruan këtë praktikisht si “afër-shuarjen e kultivimit nga bastionet tradicionale”, një ilustrim i përmasave dhe qëndrueshmërisë së ndalimit.
Përpjekjet e talebanëve për të shkatërruar fushat e opiumit kanë nxitur herë pas here rezistencë të dhunshme nga fermerët, veçanërisht në verilindje; gjatë përleshjeve në disa rrethe të Badakhshanit raportohet për viktima, thotë UNODC. Megjithatë, një pjesë e konsiderueshme e fermerëve thuhet se respekton urdhrat e lëshuara nga udhëheqësi suprem taleban.
Fermerët nga ana e tyre ankohen për mungesë mbështetjeje për kultivime alternative — dhe përballen me zgjedhjen mes varfërisë ose sanksioneve. Një fermer i paidentifikuar në provincën Helmand i tha BBC Pashto këtë verë:
“Nëse shkelim ndalimin, rrezikojmë burgun. Nëse e respektojmë, përballemi me varfëri. Nëse nuk ka para, do të rrit përsëri mak.”
Megjithëse në Helmand fushat e makit nuk janë më të dukshme publikisht, ato vazhdojnë të ekzistojnë në disa zona. Disa fermerë treguan fushat e vogla të rrethuara të makut pranë shtëpive të tyre, duke pranuar se rrezikojnë dënime por se ndihen të detyruar për shkak të mungesës së alternativave për të ushqyer familjet.
Ndërkohë që prodhimi i opiumit po bie, UNODC njofton një rritje të tregtisë së drogërave sintetike, si metamfetamina, që janë më të lehta për t’u prodhuar dhe më pak të ndjeshme ndaj katastrofave klimatike. Kapjet e drogërave sintetike në Afganistan dhe rrethinë ishin rreth 50% më të larta në fund të vitit 2024 krahasuar me vitin paraprak. Grupet e organizuara kriminale po favorizojnë këto substanca për shkak të këtyre avantazheve.
