Presidenti turk Recep Tayyip Erdogan të mërkurën dënoi deklaratën e kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu se Jerusalemi i përket vetëm Izraelit, duke premtuar se Turqia kurrë nuk do të heqë dorë nga të drejtat palestineze mbi Jerusalemin Lindor.
Netanyahu kishte bërë komentet e tij më 15 shtator gjatë një ceremonie në Qytetin e Davidit në Jerusalem, një park arkeologjik i ndërtuar mbi lagjen palestineze Silwan, menjëherë jashtë mureve të Qytetit të Vjetër.
Ngjarja u shënua me zbulimin e “Rrugës së Pelegrinëve”, një korridor i sapo zbuluar nëntokësor, për të cilin Izraeli pretendon se është përdorur nga besimtarët hebrenj më shumë se 2.000 vjet më parë në rrugën e tyre drejt Malit të Tempullit.
Në ceremoni morën pjesë sekretari i shtetit i SHBA-ve Marco Rubio dhe ambasadori amerikan në Izrael, Mike Huckabee.
Në fjalimin e tij, Netanyahu përmendi edhe një incident nga vitet ’90, kur Izraeli kishte kërkuar kthimin e mbishkrimit të Siloamit – një tekst i lashtë hebre i zbuluar në Jerusalem në fund të shekullit XIX, i cili ruhet në Stamboll që nga periudha osmane. Ai tha se ish-kryeministri turk Mesut Yılmaz e kishte refuzuar këtë kërkesë në vitin 1998, pjesërisht për shkak të ndjeshmërive politike që kishin të bënin me atëkohën kryebashkiak të Stambollit, Recep Tayyip Erdoganin.
Netanyahu më pas iu drejtua ashpër Erdoganit:“Ky është qyteti ynë, zoti Erdoğan. Ky nuk është qyteti juaj. Ky është qyteti ynë. Do të mbetet gjithmonë qyteti ynë. Nuk do të ndahet më kurrë.”
Mediat izraelite pohuan se këto fjalë ishin përgjigje e drejtpërdrejtë ndaj deklaratës së Erdoganit në parlamentin turk më 2020, kur tha se “Jerusalemi është qyteti ynë, një qytet prej nesh”, duke iu referuar shekujve të sundimit osman mbi qytetin deri në Luftën e Parë Botërore.
Erdogan u përgjigj të mërkurën gjatë një fjalimi në ceremoninë e vendosjes së gurit themeltar të kompleksit të ri të ministrisë së jashtme turke në Ankara:“Asnjë nuk mund të na ndalojë të qëndrojmë përkrah të shtypurve në Gaza, të cilët po luftojnë për mbijetesë nën sulmet brutale të Izraelit,” tha ai.
Ai e akuzoi Izraelin për një fushatë gjenocidale në Gaza, duke thënë:“Ata që mendojnë se mund të ndërtojnë një të ardhme të sigurt përmes tiranisë dhe gjenocidit, duke e paguar këtë me jetën e fëmijëve të pafajshëm, do të humbasin dhe do të mbyten në gjakun që kanë derdhur.”
Presidenti turk premtoi mbrojtjen e shenjtërisë së Jerusalemit, duke thënë:“Nuk do të lejojmë që Al-Quds al-Sharif [Jerusalemi] të ndotet nga duar të padenja.”
Duke folur për Netanyahun, Erdogan shtoi:“E di që mllefi i këtyre imituesve të Hitlerit ndoshta nuk do të shuhet kurrë. Le të vazhdojnë me shpërthimet e tyre të zemërimit. Ne, si myslimanë, nuk do të tërhiqemi asnjë hap nga të drejtat tona mbi Jerusalemin Lindor.”
Erdogan e ka krahasuar disa herë Netanyahun me Adolf Hitlerin, ndërsa ky i fundit e ka akuzuar Erdoganin për hipokrizi dhe antisemitizëm.
Zëdhënësi i Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP), Ömer Çelik, i hodhi poshtë deklaratat e Netanyahut si “të pavlefshme” dhe i quajti ato fjalë të “një udhëheqësi të një rrjeti gjenocidal”.
Turqia dhe Izraeli kishin qenë partnerë të ngushtë ushtarakë e diplomatikë në vitet 1990, por marrëdhëniet u përkeqësuan pas luftës në Gaza më 2008–2009 dhe ranë plotësisht pas sulmit mbi anijen Mavi Marmara më 2010, kur komandot izraelite vranë 10 aktivistë turq që përpiqeshin të thyenin bllokadën e Gazës.
Marrëdhëniet u përmirësuan në vitin 2022, kur presidenti izraelit Isaac Herzog vizitoi Ankaranë, por fushata ushtarake e Izraelit në Gaza që nisi në tetor 2023 ka rikthyer retorikën armiqësore.
Kjo fushatë ka shkatërruar Rripin e Gazës, duke vrarë mbi 65.000 persona dhe duke zhvendosur pothuajse të gjithë popullsinë prej mbi dy milionë banorësh.
