Vendet evropiane që kufizohen me Rusinë duhet të përgatiten për mundësinë që Uashingtoni të zvogëlojë numrin e trupave të tij në atë zonë, duke ndërtuar kapacitetet e veta ushtarake, tha presidenti i Estonisë për POLITICO.
Alar Karis u shpreh se kishte lobuar te presidenti amerikan Donald Trump për rëndësinë e ruajtjes së trupave amerikane në Evropën Lindore, gjatë një bisede dy-orëshe mes tyre në prill, në funeralin e papës Françesku.
“E shpjegova gjithçka”, tha presidenti estonez në përfaqësinë e vendit të tij në BE. “Prania e trupave amerikane në Estoni, dhe jo vetëm në Estoni, por në të gjithë Evropën, është me rëndësi kyçe — jo vetëm për Evropën, por edhe për Shtetet e Bashkuara”.
Edhe pse e inkurajuan deklaratat e Trump-it, sidomos premtimi i tij këtë javë se trupat amerikane do të qëndrojnë në Poloni, Karis theksoi se është ende “shumë e vështirë të parashikohet” çfarë do të vendosë Uashingtoni për Balltikun.
Sipas tij, vende si Estonija “duhet të jenë të përgatitura për çdo skenar”, ndërsa rreziku i tërheqjes së aleatit më të madh të NATO-s nënkupton se duhet të ndërtojnë kapacitetet e veta. Si president i Estonisë, Karis është komandanti suprem i forcave të armatosura dhe përfaqëson vendin në marrëdhëniet ndërkombëtare.
SHBA aktualisht ka rreth 2.000 ushtarë të stacionuar në shtetet baltike (Estoni, Lituani dhe Letoni), pjesë e vendosjeve ushtarake pas pushtimit rus të Ukrainës në shkurt 2022.
Pentagoni po kryen një rishikim të shpërndarjes globale të forcave, rezultatet e të cilit priten në fund të këtij muaji. Rishikimi drejtohet nga Elbridge Colby, zëvendësministër i mbrojtjes për politikë, i cili mbron idenë e zvogëlimit të pranisë amerikane në Evropë.
Trump, Putin dhe “temperamenti”
Vizita e Karisit në Bruksel, ku u takua me sekretarin e përgjithshëm të NATO-s, Mark Rutte, përkoi me një takim të liderëve të BE-së nga “koalicioni i vullnetarëve” që punojnë për garanci sigurie për Ukrainën. Në lidhje me këtë, Rusia paralajmëroi se nuk do të pranonte trupa të huaja në Ukrainë si pjesë të një armëpushimi.
Por Karis u përgjigj prerazi: “Rusia e nisi këtë agresion… Përgjigjja është, sigurisht, jo”.
Ai theksoi se shumë do të varet nga temperamenti i Trump-it. “Ai ka biseduar me Putinin aq shumë herë dhe nuk ka ndodhur asgjë… Besoj se po humbet durimin”, tha Karis.
Rreziku nga Rusia dhe zgjedhjet evropiane
Presidenti estonez paralajmëroi se Evropa “nuk duhet të jetë naive” për qëllimet e Kremlinit, duke përmendur përpjekjet e mundshme për ndërhyrje në zgjedhjet e ardhshme parlamentare në Çeki, më 3–4 tetor.
Megjithatë, ai hodhi poshtë idenë se gjeografia e bën Estoninë më të rrezikuar se vendet e tjera: “Raketat moderne mund të nisen nga Moska dhe brenda pak minutash të godasin Hagën apo Brukselin”.
Ukraina, Orbáni dhe BE
Si një prej mbështetësve më të fortë të Ukrainës në Këshillin Evropian, Karis tha se shpreson që Kievi të mund të fillojë bisedimet formale për anëtarësim në BE para 31 dhjetorit 2025, kur përfundon presidenca daneze.
I pyetur për bllokimin nga ana e Hungarisë, ai tha: “Duhet të punojmë vend më vend… ndoshta duhet të bisedojmë më shumë me [Viktor Orbánin] dhe jo thjesht ta etiketojmë, që të gjejmë një zgjidhje”. Dhe shtoi: “Ose Hungaria lë sallën, dhe ne e marrim vendimin”.
Qëndrimi për Izraelin
Duke folur për Izraelin, Karis u shpreh kundër ndalimit të financimit të kërkimeve shkencore nga BE për shkak të shkeljeve të të drejtave të njeriut në Gaza. “Shkencëtarët izraelitë janë jashtëzakonisht të mirë. Nëse ndërpresim programet [si Horizon Europe], atëherë edhe ne vetë humbasim diçka”, tha ai, duke sugjeruar se “zgjidhja është dialogu dhe bindja”, jo sanksionet shkencore.
