Kontrollet kufitare po shfaqen gjithnjë e më shpesh në Bashkimin Evropian. Polonia u bë vendi i dymbëdhjetë evropian që mori këtë vendim. Ndërkohë që qëllimi i zonës Shengen ishte pikërisht i kundërti – heqja e kufijve dhe lëvizja e lirë. Pyetja mbetet: A mund t’i shpëtojë BE-ja ende lirisë së udhëtimit?
Polonia është tani vendi i dymbëdhjetë nga 29 anëtare të zonës Shengen që ka vendosur kontrolle në kufi. Kjo është një reagim i drejtpërdrejtë ndaj kontrolleve të ashpra që Gjermania ka zbatuar prej ditësh në kufirin me Poloninë, raporton Deutsche Welle.
Nuk është për t’u habitur, thotë Pascal Arimont, deputet i Partisë Popullore Evropiane (EPP). Sipas fjalëve të tij, gjithnjë e më shumë qeveri po besojnë se kontrollet kufitare nuk janë domosdoshmërisht të këqija dhe se ato funksionojnë.
“Por pikërisht për këtë arsye duhet të trajtohen me shumë kujdes – gjithmonë në kontekst evropian,” thekson Arimont, deputet belg në Parlamentin Evropian. Ai u bën thirrje Komisionit Evropian të kryejë një analizë ligjore për të verifikuar nëse masat e marra janë në përputhje me nenin 25 të Kodit Shengen.
Kuadri ligjor për kontrollet e përkohshme
Fakt është që neni 25 i Kodit Shengen lejon shtetet të rivendosin përkohësisht kontrollet kufitare – për një periudhë dhjetëditore, pa njoftim paraprak, në rast të një kërcënimi të menjëhershëm, siç është dyshimi për sulm terrorist.
Pas kësaj, mund të vendosen kontrolle shtesë deri në gjashtë muaj, dhe në situata të jashtëzakonshme deri në dy vjet – nëse është kërcënuar rendi publik ose siguria e brendshme. Si shembull përmendet shpesh fluksi i madh i migrantëve.
Komisioni Evropian thekson rregullisht se kontrollet duhet të jenë të kufizuara në kohë dhe të përdoren vetëm si masë e fundit. Po ashtu, sipas zëdhënësit të Komisionit, Markus Lammer, edhe vendet fqinje dhe vetë Komisioni duhet të informohen për çdo vendim të tillë. Ai shton se ka komunikim të vazhdueshëm me palët e prekura.
Megjithatë, po bëhet gjithnjë e më shpesh që Komisioni “të bëjë sy qorr” ndaj kontrolleve afatgjata. Kështu, kontrollet në Bavari, në kufirin gjermano-austriak, janë në fuqi që nga vjeshta e vitit 2015, ndërsa Danimarka i rishikoi formalitetet e saj të kufirit me Gjermaninë para tetë vjetësh.
Komisioni nuk ka autoritet për të ndaluar kontrollet e paralajmëruara; mund vetëm të shprehë mendimin mbi justifikimin dhe proporcionalitetin e tyre.
E ardhmja e zonës Shengen në pikëpyetje
Ende nuk dihet se sa të justifikuara janë në realitet të gjitha këto kontrolle në Evropë. Përveç Gjermanisë dhe Polonisë, kontrolle kufitare aktualisht zbatojnë edhe Franca, Holanda, Austria, Italia, Sllovenia, Danimarka, Suedia, Norvegjia, Spanja dhe Sllovakia. Belgjika – si vendi i trembëdhjetë – planifikon të vendosë kontrolle gjatë verës.
Në çdo rast, bëhet fjalë për një trend shqetësues, paralajmëron komisioneri evropian për punët e brendshme Magnus Brunner, i cili rikthen në vlerat që solli Shengeni:
“Kjo duhet të ndalet. Ne duhet të përmbushim detyrën tonë si Komision Evropian.”
Ai bën thirrje për zbatim sa më të shpejtë të Pactit për Azilin dhe Migracionet. “Dhe i bëjmë thirrje shteteve anëtare që ta përshpejtojnë këtë proces,” shton ai.
Shumë në Bruksel shpresojnë se regjimi Shengen, pra lëvizja e lirë brenda Evropës, mund të shpëtohet nëse Pakti për Azilin dhe Migratuesit zbatohet plotësisht deri në verën e vitit 2026. Çelësi për këtë qëndron kryesisht në mbrojtjen më efikase të kufijve të jashtëm të BE-së.
