Andre Lee bleu një Kia Forte të përdorur për të përmirësuar karrierën e tij si agjent sigurimesh në Singapor. Megjithatë, ai ëndërronte një kupé të zezë luksi, që të bënte përshtypje tek klientët e mundshëm.
“Kjo është si të vishesh me rroba gala, të veshësh këpucë prej lëkure apo të mbash një Rolex,” tha 33-vjeçari Lee për makinë me dy dyer që bleu në 2020.
Ai pagoi 24,000 dollarë për një model 2010—pesë herë më shumë sesa në Shtetet e Bashkuara. Pse?
Singapori, shtet–qytet me vetëm 78 km², ngarkon me mijëra dollarë vetëm të drejtën për t’u regjistruar makinën. Që nga 1990, këtë leje (Certifikata e Drejtësisë për Makinën) e vendosën për të reduktuar ndotjen dhe trafikun, dhe çmimi rritet me vlerën e makinës.
Lee bleu një leje relativisht të lirë, por disa shoferë kanë paguar deri 84,000 dollarë për certifikatë 10-vjeçare. “Njoh njerëz që kujdesen për makinat më shumë sesa për familjet e tyre, sepse mirëmbajtja e makinës shpesh kushton më tepër se e familjes,” tha Lee, i ndihmuar nga familjarët për blerjen.
Më pak makina
Sipas New York Times, shumica e banorëve nuk kanë nevojë për makinë: transporti publik në gjithë ishullin është i gjerë dhe i lirë—udhëtimet e gjata kushtojnë nën 2.50 dollarë singaporianë (rreth 3.42 KM).
Blejësit dhe shitësit konkurrojnë dy herë në muaj për numrin e limituar të certifikatave, pjesë e një strategjie dekadash për kufizimin e pronësisë së automjeteve. Rezultati: 11 makina për 100 banorë, krahasuar me 80 në SHBA dhe 75 në Itali.
Qytete të tjera si Meksiko (1989), Londra, Stokholmi e Nju-Jorku kanë taksa trafiku për të ulur bllokimet, por askush nuk i ngarkon qytetarët sa Singapori.
Në mars, çmimi më i lartë i një certifikate u rrit 18% nga viti i kaluar, në 84,000 dollarë. Edhe kështu, të pasurit e paguajnë: vjet, qeveria mbledhi 4.86 miliardë dollarë nga shitja e këtyre lejeve—40% mbi pritjet.
Të pasurit dhe të varfërit
Për miliarderët e Singaporit, disa dhjetëra mijë dollarë për leje nuk janë shumë: biznesmenia Su-Sanne Ching bleu një Mercedes me certifikatë 60,000 dollarë, për një total prej 150,000 dollarësh. “Po paguaj çmimin për rehati,” tha ajo.
Por klasat e mesme duhet të zgjedhin me vështirësi. Joy Fang dhe burri i saj bleu në 2022-n një Hyundai Avante me certifikatë 58,000 dollarë për të çuar dy fëmijët në shkollë. “Nuk ia vlen kur e krahasojmë me frekuencën e përdorimit,” tha Fang.
Ata shpenzojnë 1,400 dollarë në muaj—10% të buxhetit familjar—për taksë rrugore, karburant e parkim. I kursejnë daljet në restorante e udhëtimet. Por e kanë të vështirë t’i përballojnë karrocën e fëmijëve dhe mallrat e tjera.
“Sensacioni është sikur jemi në grackë,” pranon ajo.
“Rrugë më të qeta”
Sipas sociologut Chua Beng Huat të Universitetit Kombëtar të Singaporit, banorët, të frikësuar nga trafiku si në Jakarta apo Bangkok, preferuan rrugë më të qeta: “Nuk presim dy apo tre orë në trafik për punë.”
Transporti publik efektiv mban makinat larg qendrës së qytetit. Megjithatë, edhe Huat ka një SUV për të dërguar mbesat e nipat.
Të tjerët luftojnë të justifikojnë shpenzimet: Lee shiti Kian tri vite pas blerjes. Kostot e mirëmbajtjes, parkimit e karburantit u grumbulluan, por puna nuk u rrit. Tani udhëton me transport publik dhe, kur duhet takim, përdor Nissan Qashqai të babait. “Kam prioritete të tjera; makina nuk është në krye të listës,” thotë ai.
