Ndërsa protestat masive në Beograd kundër zhvillimit të minierës së litiumit po trondisin udhëheqësinë e Serbisë, zyrtarët duan të fajësojnë Perëndimin. Uashingtoni, nga ana e tij, tha se protestat janë vetëm një shembull i demokracisë në veprim, duke hedhur poshtë akuzat se ka ndonjë përfshirje në ngjarjet.
“Protesta paqësore dhe e drejta e qytetarëve për të protestuar dhe për të folur lirshëm është një pjesë e rëndësishme e demokracisë”, deklaroi Departamenti i Shtetit në një përgjigje ndaj kërkesës së Radio Liberty (RFE/RL) për koment mbi akuzat në Beograd dhe Moskë.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiç akuzoi më parë këtë javë protestuesit që ishin kundër projektit të nxjerrjes së litiumit me vlerë miliarda dollarë se janë pjesë e një “lufte hibride” kundër qeverisë së tij që mbështetet nga Perëndimi, pa dhënë asnjë provë.
Moska akuzoi Perëndimin se qëndron pas demonstratave, ndërsa zëvendëskryeministri serb Aleksandar Vulin falënderoi agjencitë e sigurisë ruse për paralajmërimin e qeverisë së tij për përgatitjet e supozuara për trazira masive dhe përpjekje për grusht shteti.
Në përgjigje për RFE/RL, Departamenti i Shtetit deklaroi se çdo pretendim se Shtetet e Bashkuara mbështesin protestat kundër qeverisë në Serbi është “i rremë”.
“Nuk jemi të befasuar që Rusia, përkundrazi, ka instrumentalizuar protestat për të realizuar programin e saj në Serbi, ashtu siç bën edhe në pjesë të tjera të botës”, thuhet në përgjigjen e Departamentit të Shtetit për RFE/RL.
Protestuesit kërkojnë ndalimin e projektit të litiumit të gjigantit anglo-australian të metaleve dhe minierave Rio Tinto në Jadar, në Serbinë perëndimore, me vlerë 2,4 miliardë dollarë, për shkak të frikës se mund të ndotë tokën dhe ujin përreth.
Qeveria serbe hodhi poshtë projektin në vitin 2022 pas protestave masive publike për shkak të shqetësimeve për ndikimin e tij në mjedis.
Jadari ka kapacitetin për të furnizuar 90 për qind të nevojave aktuale të Evropës për litium dhe e bën Rio Tinto një nga prodhuesit kryesorë të litiumit në botë. Serbia synon të përpunojë litiumin në vend dhe ta përdorë për prodhimin e baterive për automjetet elektrike (EV).
Projekte të tilla të mëdha minierash shpesh shkaktojnë protesta nga popullsia lokale që kanë frikë se shkatërrimi ekologjik do të tejkalojë çdo përfitim të mundshëm ekonomik. Në Shtetet e Bashkuara, qytetarët kanë kërkuar ndalimin e projekteve të litiumit në Nevada dhe Karolinën e Veriut.
Serbia nuk është ndryshe. Qytetarët kanë frikë se miniera Jadar do të ndotë burimet e ujit dhe tokës në një vend që tashmë vuan nga degradimi i konsiderueshëm i mjedisit, trashëgimi e industrializimit të qeverisjes komuniste.
Litiumi zakonisht nxirret përmes një procesi të quajtur miniera e ujërave të kripura, që përfshin nxjerrjen e litiumit nga rezervat nënujore të ujit të kripur, duke hapur mundësinë e kontaminimit të ujit.
Projekti serb i litiumit mund të luajë një rol kyç në zinxhirët e furnizimit të automjeteve elektrike të Perëndimit ndërsa Uashingtoni dhe Brukseli synojnë të ulin varësinë nga Kina.
Shtetet e Bashkuara dhe Evropa kanë zbatuar politika për të rritur ndjeshëm numrin e automjeteve elektrike në rrugë në vitet e ardhshme ndërsa përpiqen të arrijnë objektivat e emetimeve.
Si rezultat, pritet një rritje e kërkesës globale për litium. Kina është aktualisht prodhuesi i tretë më i madh i litiumit pas Australisë dhe Kilit, por rafineruesi më i madh i litiumit dhe prodhuesi i baterive për automjete elektrike, çka i jep asaj ndikim të rëndësishëm në tregje.
Projekti gjithashtu do të ishte një përfitim për investitorët perëndimorë në Rio Tinto.
