Mediet turke raportojnë se objekti i planifikuar turk për nisjen e raketave hapësinore në bregdetin e Somalisë do të përdoret edhe për testimin e raketave balistike me rreze të gjatë veprimi. Ky projekt shënon një zgjerim të rëndësishëm të pranisë së Ankarasë në Gadishullin Afrikan dhe ngre pyetje mbi qëllimin e dyfishtë të kompleksit.
Objekti, që do të ndërtohet nën kujdesin e Agjencisë Hapësinore Turke (TUA), do të shtrijë mbi 900 kilometra katrorë buzë Oqeanit Indian. Zyrtarisht përshkruhet si kompleksi i parë nisës orbital në Afrikë, por burimet e medieve turke konfirmojnë se ai do të përdoret edhe për testimin e sistemeve raketore me rreze më të gjatë se ato të mundshme në vendet turke.
Ndërtimi pritet të nisë së shpejti, me një tender formal që do të hapet brenda javëve në vijim, dhe zyrtarët presin që puna të zgjasë dy vjet.
Ky plan bazohet në Marrëveshjen Kornizë për Bashkëpunim Mbrojtës dhe Ekonomik, të nënshkruar mes Turqisë dhe Somalisë në shkurt 2024. Presidenti somalez Hassan Sheikh Mohamud e bëri publik projektin në dhjetor të po atij viti. Sipas mediave qeveritare, Turqisë i është dhënë përdorim ekskluziv i një zone bregdetare 30×30 km, dhe kostoja totale mund të jetë mbi 350 milionë dollarë, ndërsa vlerësimet e tjera e çojnë deri në 6 miliardë dollarë. Me buxhet vjetor prej rreth 40 milionë dollarësh për TUA-në, analistët thonë se projekti do të kërkojë ndihmë financiare të jashtme, me Emiratet e Bashkuara Arabe si partner të mundshëm.
Pozicioni strategjik i objektit ofron avantazhe ushtarake dhe teknike: afërsia me ekuatorin ul nevojën për karburant për nisjen në orbitë, ndërsa fqinjësia me detin e hapur lejon testime të rrezikshme larg zonave të banuara. Autoritetet turke thonë se poligoni aktual pranë Sinopit, në detin e Zi, nuk mund të pranojë testime raketash me rreze mbi 700 km.
Mes armëve që mund të provohen aty është raketa balistike Tayfun, sistemi turk me rrezen më të gjatë vendase. Prodhuar nga kompania shtetërore Roketsan, Tayfun është 6.5 m i gjatë, 2.3 t i rëndë, me kokë shpërthyese fragmentimi. Në testin e tij fillestar 2022 arriti 561 km, dhe në testin e dytë 2023 goditi objektin detar me saktësi 5 metra. Presidenti Erdoğan ka shprehur synimin për ta zgjeruar rrezen e tij mbi 1.000 km.
Versioni më i avancuar, Tayfun Block 4, u prezantua në panairin IDEF 2025 në Stamboll. Me gjatësi thuajse 10 m dhe peshë mbi 7 t, ai përshkruhet si raketë hipersonike balistike me shpejtësi mbi Mach 5, por ende nuk është provuar në det të hapur. Sistemet tjera, përfshirë projektin sekret Cenk dhe versionet e modifikuara të platformës Bora, mund të testohen gjithashtu në Somali.
Projekti është në përputhje me Programin Kombëtar Hapësinor të Erdoğanit, nisur në 2021, që synonte edhe dërgimin e një rakete hibride vendase në Hënë. Ai është vonuar, ndërsa Turqia bleu një vend në kapsulën SpaceX të SHBA-së për 55 milionë dollarë, duke çuar astronautin e parë turk në orbitë. Megjithatë, zyrtarët thonë se platforma somaleze do t’u lejojë misione hapësinore të ardhshme pa varur nga infrastruktura e huaj.
Përveç objektivave teknike, ky kompleks thellon angazhimin e gjatë të Turqisë në Somali: që prej vizitës së Erdoğanit në Mogadişo në 2011, vendi ka zgjeruar praninë e tij ekonomike, humanitare dhe ushtarake atje. Në 2017 hapën kampin ushtarak TURKSOM, bazën më të madhe jashtë vendit, dhe kanë trajnuar mijëra ushtarë somalezë.
Megjithatë, mediave vendase u është vështirë të gjejnë diskutim publik mbi projektin. Disa deputetë kërkuan detaje të mëtejshme, por qeveria nuk ka publikuar planet teknike apo studimet e ndikimit në mjedis. Asnjë shtet fqinj nuk ka reaguar zyrtarisht ndaj testimeve raketore të parashikuara.
Analistët thonë se ky projekt reflekton synimin e Turqisë për të zhvilluar sisteme raketash me rreze 1.000–3.000 km dhe për të ulur varësinë nga poligonet e huaja. Ai forcon gjithashtu pozicionin e Ankarasë si furnizues global i pajisjeve mbrojtëse, në kohën kur konkurrenca për ndikim në Afrikën Lindore po rritet. Turqia është një nga disa vendet—përfshirë Kinën, Rusinë, Egjiptin dhe Emiratet—që kërkojnë baza strategjike në rajon.
