Dy nga organizatat kryesore izraelite për të drejtat e njeriut, B’Tselem dhe Physicians for Human Rights (PHR), kanë deklaruar se Izraeli ka kryer gjenocid ndaj palestinezëve në Gaza, dhe se vendet perëndimore kanë detyrimin ligjor dhe moral për ta ndaluar këtë.
Në raportet e publikuara të hënën, të dy organizatat theksojnë se Izraeli, gjatë gati dy viteve lufte, ka sulmuar qëllimisht civilët në Gaza vetëm për shkak të përkatësisë së tyre palestineze, duke shkaktuar dëme të rënda dhe në shumë raste të pariparueshme në shoqërinë palestineze.
Edhe pse shumë organizata ndërkombëtare dhe palestineze e kanë përshkruar më herët luftën si gjenocidale, raportet nga dy ndër organizatat më të respektuara izraelite, të cilat prej vitesh dokumentojnë krimet sistematike, ka gjasa të rrisin presionin për veprim ndërkombëtar. Raportet përshkruajnë vrasjen e dhjetëra mijëra grave, fëmijëve dhe të moshuarve, zhvendosjet masive të detyruara, urinë dhe shkatërrimin e shtëpive dhe infrastrukturës civile që ua ka mohuar palestinezëve të drejtat themelore si kujdesi shëndetësor dhe arsimi.
“Ajo që shohim është një sulm i qartë dhe i qëllimshëm ndaj civilëve me synimin për të zhdukur një grup. Çdo njeri duhet të pyesë veten: Çfarë do të bësh përballë një gjenocidi?”, tha Yuli Novak, drejtoresha e B’Tselem, duke bërë thirrje për veprim të menjëhershëm.
Novak theksoi se është e rëndësishme të pranohet se gjenocidi mund të ndodhë edhe pa një vendim gjyqësor të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë.
“Gjenocidi nuk është vetëm një krim juridik. Është një fenomen shoqëror dhe politik,” shtoi ajo.
Raporti i PHR fokusohet në shkatërrimin kronologjik të sistemit shëndetësor në Gaza, duke përfshirë të dhëna të mbledhura drejtpërdrejt nga ekipi i organizatës që ka punuar më parë në terren.
Drejtori i PHR-së, Guy Shalev, tha se vetëm shkatërrimi i sistemit shëndetësor përbën gjenocid sipas nenit 2c të Konventës për Parandalimin dhe Dënimin e Krimit të Gjenocidit, i cili ndalon krijimin e qëllimshëm të kushteve jetësore që synojnë shkatërrimin e një grupi “në tërësi apo pjesërisht”.
“Nuk është e nevojshme të përmbushen të pesë nenet e Konventës që diçka të cilësohet si gjenocid,” shtoi ai, megjithëse raporti dokumenton edhe shumë aspekte të tjera të karakterit gjenocidal të luftës izraelite.
Të dy raportet theksojnë se aleatët perëndimorë të Izraelit janë bashkëpërgjegjës për këtë fushatë gjenocidale.
“Kjo nuk do të ishte e mundur pa mbështetjen e botës perëndimore. Çdo lider që nuk bën gjithçka që është në dorën e tij për ta ndaluar, është pjesë e këtij tmerri,” tha Novak.
Shalev theksoi se SHBA dhe vendet evropiane kanë detyrim ligjor për të ndërmarrë masa më të forta se ato që kanë marrë deri më tani.
“Çdo instrument në arsenalin ndërkombëtar duhet të përdoret. Kjo nuk është opinion, por kërkesë e Konventës për Gjenocidin,” theksoi ai.
Sipas raporteve të B’Tselem dhe PHR, deklaratat gjenocidale të politikanëve dhe liderëve ushtarakë, si dhe ndikimi i dokumentuar mbi civilët gjatë dy viteve të fundit, paraqesin dëshmi të qëllimit, edhe pa një urdhër të shkruar nga autoritetet më të larta.
PHR thekson se “qëllimi për gjenocid mund të nxirret nga modeli i sjelljes”, duke iu referuar një precedenti ligjor të Gjykatës Ndërkombëtare për Ruandën.
Dokumentacioni i bollshëm dhe përgjegjësia e pamohueshme
Sasia e madhe e dëshmive nga punonjës shëndetësorë, mediat dhe organizatat e të drejtave të njeriut, nënkupton që qeveria izraelite nuk mund të pretendojë se nuk e kuptonte pasojën e veprimeve të saj, tha Shalev.
Gjatë luftës janë regjistruar edhe nxitje të drejtpërdrejta për gjenocid. Kjo është një nga arsyet pse një gjyqtar izraelit në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë votoi me shumicën kur u urdhëruan masa urgjente për të mbrojtur palestinezët nga rreziku real i gjenocidit.
“Nuk kemi nevojë të hamendësojmë se çfarë po bën Izraeli apo ushtria izraelite – sepse që nga dita e parë e sulmit, liderët izraelitë, në nivelin më të lartë shtetëror e politik, përfshirë kryeministrin, ministrin e mbrojtjes dhe presidentin, e kanë thënë qartë. Ata kanë folur për palestinezët si kafshë. Kanë thënë se në Gaza nuk ka civilë, apo se e gjithë kombësia është përgjegjëse për 7 tetorin. Nëse drejtuesit politikë dhe ushtarakë të Izraelit i dinë pasojat dhe vazhdojnë me këtë politikë, atëherë qëllimi është i qartë,” tha Novak.
Shalev paralajmëroi se shkatërrimi i infrastrukturës shëndetësore, mungesa dyvjeçare e kujdesit mjekësor dhe vrasja e punonjësve shëndetësorë do të rrisin ndikimin e gjenocidit edhe pas ndalimit të konfliktit.
“Për shembull, në Gaza nuk ka aparate MRI prej muajsh – çfarë ndodh me sëmundjet që nuk janë diagnostikuar gjatë kësaj kohe? Ka kequshqyerje dhe sëmundje kronike të patrajtuara. Pasojat do t’i shohim për muaj dhe vite me radhë. Ilaçet mund të dërgohen për disa ditë, por nuk ka asnjë mënyrë për të zëvendësuar mjekët që janë vrarë – përfshirë specialistët që janë trajnuar për dekada të tëra. Nëse i shikojmë kushtet e jetesës, afati kohor për rimëkëmbje është i frikshëm – dhe është e vështirë të imagjinohet një e ardhme ku populli i Gazës mund të jetojë i sigurt dhe i shëndetshëm,” tha ai.
Numri i të vrarëve në Gaza po i afrohet 60.000, çka përbën më shumë se 2,5% të popullsisë para luftës. Disa mbështetës të fushatës izraelite pretendojnë se ky numër nuk është i mjaftueshëm për ta konsideruar gjenocid.
Por Novak e hodhi poshtë këtë, duke theksuar se ky është një keqkuptim themelor i konceptit të gjenocidit, i cili sipas konventës nënkupton shënjestrimin e një grupi “në tërësi apo pjesërisht.”
“Gjenocidi nuk nënkupton që duhet të vrasësh çdo individ të grupit,” shtoi ajo.
Sipas Novak, gjenocidi ndaj palestinezëve si një grup është bërë i mundur sepse Izraeli prej dekadash i ka çnjerëzuar palestinezët dhe ua ka mohuar të drejtat, ndërsa trauma kolektive është përdorur nga politikanët e ekstremit të djathtë për të shtyrë më tej agjendën e tyre.
“7 tetori ishte një moment tronditës dhe një pikë kthese për izraelitët, sepse solli ndjesinë reale të një kërcënimi ekzistencial. Ajo ditë e vendosi të gjithë sistemin nën presion dhe e transformoi politikën ndaj Gazës – nga kontroll dhe shtypje – në politikë shkatërrimi dhe zhdukjeje,” tha Novak.
Rreziku që gjenocidi të përhapet përtej Gazës
Tani që Izraeli ka nisur një fushatë gjenocidale në Gaza, ekziston një rrezik i menjëhershëm që ajo të përhapet edhe ndaj palestinezëve të tjerë, paralajmëron raporti i B’Tselem.
“Regjimi izraelit tani ka një instrument të ri që nuk e kishte përdorur më parë – gjenocidin. Dhe fakti që kjo politikë ende nuk është aplikuar në zona të tjera, nuk është diçka mbi të cilën mund të mbështetemi për gjatë,” tha Novak.
Bregu Perëndimor është veçanërisht shqetësues: mbi 1.000 palestinezë janë vrarë dhe mbi 40.000 janë zhvendosur nga komunitete si Jenin dhe Tulkarem, në një fushatë gjithnjë e më të dhunshme dhe të spastrimit etnik që nga 7 tetori 2023.
**“Ajo që po shohim në thelb është i njëjti regjim me të njëjtën logjikë, të njëjtën ushtri, shpesh të njëjtët komandantë dhe të njëjtët ushtarë që kanë luftuar në Gaza. Tani ata janë në Bregun Perëndimor, ku dhuna po rritet. Ajo që na shqetëson dhe për të cilën duam të paralajmërojmë është se çdo incident i vogël mund ta përhapë gjenocidin nga Gaza në Bregun Perëndimor,” tha Novak.
