Sanksionet më të fundit të Gjermanisë dhe Austrisë ndaj Milorad Dodikut përbëjnë patjetër një hap në drejtimin e duhur, por në kontekstin e seriozitetit të situatës – ato janë të pamjaftueshme.
Nëse Bashkimi Evropian dëshiron me të vërtetë të marrë një rol më të madh në Ballkanin Perëndimor dhe të zëvendësojë SHBA-në si aktori kryesor për ruajtjen e stabilitetit, duhet të jetë i gatshëm për masa shumë më të ashpra. Ndalimi i udhëtimit është një veprim simbolik, por efekti i vërtetë vjen vetëm me goditje të drejtpërdrejta ndaj rrjedhave financiare dhe pasurisë.
Sanksionet amerikane ndaj Dodikut dhe rrethit të tij të ngushtë filluan të japin rezultate vetëm kur përfshinë bllokimin e llogarive bankare, ngrirjen e pasurive dhe ndalimin e bashkëpunimit me kompanitë e tij. Nëse Berlini dhe Vjena – dhe sidomos Parisi – duan të tregojnë se janë të gatshëm të marrin përgjegjësi, duhet të ndjekin këtë shembull.
Dodik prej vitesh sfidon kërcënimet ndërkombëtare, sepse e di mirë se pa një goditje të drejtpërdrejtë ndaj ndikimit të tij ekonomik dhe politik, sanksionet mbesin vetëm formalitete.
Franca është lojtari kyç – dhe Dodiku e di këtë
Dodik është i vetëdijshëm se Franca, si një nga vendet më me ndikim të BE-së dhe garantues historik i Marrëveshjes së Dejtonit, është vendimtare. Deklarata e tij se Republika Sërpska do të kërkojë mbrojtje të Dejtonit jo vetëm nga Serbia dhe Kroacia, por edhe nga Rusia, SHBA-ja dhe Franca, tregon qartë se Parisi luan një rol kyç në këtë ekuacion. Dodik e kupton se pa mbështetjen franceze, politika e tij e destabilizimit mund të përballet me sanksione shumë më të rënda.
Nëse Franca e merr seriozisht rrezikun që përfaqësojnë veprimet e tij për stabilitetin rajonal, presioni i saj mund të jetë vendimtar. Parisi ka peshën diplomatike dhe kapacitetin politik për ta ndalur provokimin e Dodikut, por duhet të tregojë qartë se nuk është i gatshëm për kompromise kur bëhet fjalë për shkeljen e marrëveshjeve ndërkombëtare – veçanërisht pas “poshtërimit” që pësoi Gjermania pas dëbimit të ministres nga Banja Luka.
Strategjia e Dodikut është e qartë: përderisa BE-ja vepron në mënyrë të zbehtë, ai do të luajë në disa fronte, duke kërkuar mbështetje nga Moska, ndërkohë që thirret në “fuqitë garantuese” të Dejtonit, përfshirë Francën dhe SHBA-në.
Kjo lojë e dyfishtë mund të vazhdojë vetëm nëse Evropa nuk është e qëndrueshme në zbatimin e sanksioneve. Nëse dëshiron të parandalojë destabilizimin e mëtejshëm, ajo duhet të thyejë këtë rreth vicioz – jo me ndalime simbolike, por me masa të vërteta, që amerikanët tashmë i kanë dëshmuar si efektive: bllokim i financave, pasurisë dhe rrjedhave ekonomike.
Nëse BE-ja dëshiron të jetë “Amerika e re”, duhet të veprojë si Amerika
Nëse Gjermania dhe Franca duan të marrin udhëheqjen në rajon, nuk mund ta bëjnë këtë me sanksione të pjesshme. Derisa Dodiku dhe regjimi i tij të mos përballen me izolim real financiar dhe politik, përpjekjet e tij për të rrënuar Marrëveshjen e Dejtonit do të vazhdojnë pa pasoja serioze. Franca, si garant historik i paqes në Bosnje dhe Hercegovinë, ka përgjegjësinë e veçantë të tregojë forcë – jo vetëm me fjalë, por edhe me goditje të drejtpërdrejta ekonomike dhe politike.
Është koha që BE-ja ta kuptojë se nuk mjafton të jetë vetëm roje simbolike e paqes – ajo duhet të bëhet një aktor i fortë, i vendosur dhe i palëkundur. Çdo masë e zbehtë evropiane nuk e dobëson Dodikun – përkundrazi, e forcon. Për sa kohë që BE-ja heziton me sanksionet e vërteta, ai humb frikën nga pasojat.
Nëse destabilizimi përshkallëzohet në krizë të hapur, do të jetë tepër vonë për “veprime të vendosura”. Në atë moment, Evropa nuk do të mund të bëjë thirrje vetëm për “ruajtjen e paqes”, por do të përballet me kaosin që vetë e lejoi të ndodhë.
