“E lus Zotin ta gjejnë, e pastaj mund të vdes nesër.” Çfarë jete është kjo, rrëfen me lot Beguna Salihović nga fshati Biljača i Bratunacit. Beguna prej 30 vjetësh kërkon mbetjet mortore të djalit të saj, Džemail, i vrarë në gjenocidin e Srebrenicës. Në momentin e vrasjes ai ishte 21 vjeç.
“Nuk kanë gjetur asnjë kockë të djalit tim. Asgjë deri tani. Sikur të isha më afër Tuzlës, do të shkoja çdo javë për të pyetur. Sa nëna e baballarë kanë vdekur pa pritur që të varrosin fëmijët e tyre. Kjo më tmerron më shumë,” thotë ajo me lot në sy, ulur në oborrin e shtëpisë ku është rikthyer në 1999, në Biljaça, në lindje të Bosnjës.
Ajo rikthehet sepse pret fëmijën e saj:
“Të gjejnë mbetjet, pastaj mund të vdes, çfarë jete është kjo? Tre vëllezër më kanë vrarë, kushërinj, djemtë e vjehrrit—dy, tre vjehër. Por më vështirë është fëmija im. Edhe burri qan, por fëmija është fëmijë. Është shumë dhimbje. Vetëm t’i gjejnë kockat, të recitoj Fatihën, të di që është aty mes vëllezërve e shokëve të tij,” thotë Beguna.
Në gjenocid i vrau edhe burrin, Džemal. Mbetjet e tij u gjetën dhe u varrosën. Me fëmijët—djalin dhe tri vajzat—dhe burrin, fill pas agresionit mbi Bosnjë e Hercegovinën, u detyrua të braktisë shtëpinë e të shkojë në një fshat tjetër.
Burri u kap rob dhe u vra në tetor 1992, teksa kërkonte ushqim:
“I qëlluan në këmbë. U plagos. E kapën atë dhe disa kushërinj të tjerë. I çuan diku dhe nuk e dimë se ku e vranë.”
Pas luftës, kur u kthye në Biljaça, e thirrën për identifikim:
’E gjetën te ura e vjetër në Ljubovijë (komunë në Serbi, në kufi me BiH). Aty ishte varri. Aty më kishin futur Džemalin dhe kushëririn e tij. Ishte trupi i plotë, me uniformën e punës nga mina,’ kujton ajo.
Vajza lindur pas rënies së Srebrenicës
Në kohën kur ra Srebrenica në korrik 1995, me Begunën ishin djali Džemail, nusja shtatzënë dhe vajza e tyre. Më herët kishte dërguar dy vajzat e vogla me kamion ndihmash humanitare në Tuzla:
’I mori një polic kamionin dhe ato shkuan në Tuzla. Atje punonte vëllai im. Dija që do të kujdeset për to,’ thotë ajo.
Džemail nuk e pa kurrë vajzën e tij, Dženanën. Ajo lindi rreth 20 ditë pas rënies së Srebrenicës: ’Ajo lindi që të kem një kujtim të fëmijës s tim,’ thotë nëna me lot.
Ai ishte nxënës në vitin e tretë të gjimnazit kur filloi lufta dhe u martua i ri: ’Jetuan një vit, Srebrenica ra dhe ai shkoi me dhëndrin, që tani jeton në Danimarkë, përmes pyllit. Vajza ime lindi 40 ditë para rënies së Srebrenicës. Nusja lindi më 2 gusht. Dženana ime do të mbushë 30 vjet tani. Ajo lindi që të kem kujtimin e fëmijës s tim,’ kujton Beguna.
Dhëndri i tha se e pa Džemailin për herë të fundit te Buljimi. Pas sulmit u ndanë: ’Kur dolën nga Srebrenica, u thashë të mos ndaheshin. Kur ndodhi sulmi i parë, ai i tha dhëndrit të shkonte të shihte xhaxhallarët. U largua dhe më nuk u pa. Ishte shumë të vrarë e të plagosur. Askush nuk dinte çfarë kishte ndodhur,’ rrëfen Beguna.
— Shtëpia dhe e vetmja foto e Džemailit —
Dhëndri u plagos, por pas pesë-gjashtë ditësh mbërriti në Tuzla, vetëm, pa Džemailin:
’I vinin për të marrë gjakun, por s’kishte gjak. Pyetën si ishte veshur, ç’ishte veshur. Është shumë e vështirë… Por nuk mund të vdesësh me zor. Shpresoj ta gjej,’ thotë Beguna, që sot jeton vetëm:
’U ktheva sepse dua shtëpinë time, këtu linda fëmijët e mi. Pres sikur nesër të vijnë të gjithë. Më pëlqen kur është Bajram, Viti i Ri, oborri nuhasë me halua, bakllava…’
Në shtëpi mban fotografinë e vetme të djalit Džemail:
’Më pëlqen të jem këtu dhe të pres që ta gjejnë djalin. Kështu jam kthyer këtu,’ shton ajo.
