Industria e mbrojtjes në Evropë duhet të konsolidohet në disa aktorë kryesorë të aftë për të përmbushur nevojat ushtarake të kontinentit, pasi administrata e Trump kërcënoi të tërheqë mbështetjen amerikane, deklaroi ministri belg i mbrojtjes.
Vendet anëtare të BE-së dhe partnerët e tyre, përfshirë Londrën, kanë nisur bisedime urgjente për të rritur kapacitetet e tyre mbrojtëse, për të shtuar shpenzimet ushtarake dhe për të ofruar garanci sigurie për Ukrainën në rast të një marrëveshjeje paqeje midis SHBA-së dhe Rusisë, e arritur pa praninë e tyre.
“Evropës i nevojitet një industri mbrojtjeje më e integruar. Duhet të prodhojmë më mirë dhe të bashkëpunojmë,” tha shefi belg i mbrojtjes, Theo Francken, për Financial Times, duke theksuar se në peizazhin e fragmentuar evropian çdo vend ndjek projektet e veta, gjë që sjell porosi të vogla, kosto të larta mirëmbajtjeje dhe mungesë efikasiteti.
Javën e kaluar, sekretari amerikan i mbrojtjes, Pete Hegseth, paralajmëroi se prania ushtarake amerikane në Evropë nuk do të zgjasë “përgjithmonë”, gjë që ka shkaktuar frikë në shumë kryeqytete evropiane për një tërheqje të mundshme të rreth 90.000 trupave amerikane dhe pajisjeve të vendosura në kontinent.
Francken deklaroi se administrata e Trump shërbeu si një thirrje për zgjim, duke pritur që “një integrim më i madh i kompanive të mbrojtjes dhe fabrikave industriale” të realizohet “brenda 12 muajve të ardhshëm.”
Ai shtoi se Evropa duhet të krijojë deri në katër kompani të mëdha të mbrojtjes, si Rheinmetall, Airbus dhe Thales, duke thënë se kjo do të “përmirësonte cilësinë” dhe do të “ulë kostot” e armëve të prodhuara në kontinent.
Megjithatë, ministri belg theksoi mungesën e lidershipit mes liderëve evropianë që do të shtynte përpara projekte të tilla ambicioze.
“Na duhet dikush që të thotë: ‘OK, njerëz, jemi në një situatë shumë të vështirë’,” tha Francken. “Kemi probleme të mëdha dhe duhet të ndërmarrim hapa seriozë përpara.”
Projektet e përbashkëta evropiane deri më tani nuk kanë qenë të suksesshme, pjesërisht për shkak të insistimit të çdo vendi për të kontribuar në pjesë të ndryshme të produkteve.
“Vetëm më tregoni një projekt të përbashkët evropian që ka qenë i suksesshëm,” tha ai.
“Duhet të ndalojmë që çdo vend të ketë ekipin e vet të inxhinierëve… duke u përpjekur për kompromis,” shtoi Francken, duke theksuar se aktualisht duket sikur të gjitha idetë “futen në një shishe, përzihen dhe pastaj nxjerrim një helikopter apo avion. Kjo nuk funksionon.”
Fragmentimi i tregut, kostot e larta dhe cilësia më e ulët janë disa nga arsyet kryesore pse qeveritë evropiane preferojnë të blejnë armë amerikane. Ai theksoi se këto të ardhura nga shitja e armëve mund të shërbejnë si stimul për SHBA-në për të vazhduar bashkëpunimin me Evropën. “Por aleatët evropianë duhet të bëjnë më shumë,” shtoi ai.
Belgjika, vendi ku ndodhen disa kompani të prodhimit të armëve, përfshirë prodhuesin e armëve të vogla FN Herstal, po shqyrton mundësinë për t’iu bashkuar projektit franko-gjerman për avionët luftarakë — një vendim pritet të merret deri në fund të vitit.
Francken theksoi se, pavarësisht përpjekjeve për konsolidim, kompanitë e mëdha nuk duhet të “përthithin çdo ndërmarrje më të vogël” dhe se bizneset më të vogla duhet të vazhdojnë aktivitetin e tyre.
Për të financuar rritjen e kapaciteteve mbrojtëse, ai tha se mbështet propozimin e Komisionit Evropian për të lehtësuar rregullat fiskale për shpenzimet në mbrojtje, duke i mundësuar vendeve anëtare të marrin më shumë borxhe.
“Është e qartë se na nevojiten më shumë para për blerje dhe furnizime shtesë,” tha ai. Belgjika ka një nga nivelet më të larta të borxhit publik në raport me PBB-në në BE — mbi 100%, krahasuar me pragun e 60% të BE-së.
Francken tha se “nuk është shumë” në favor të huamarrjes së përbashkët për financimin e mbrojtjes — një ide e mbështetur nga Franca dhe disa vende të tjera — por shtoi se kjo mund të bëhet pjesë e një kompromisi më të gjerë për rritjen e shpenzimeve ushtarake në të ardhmen.
