Prodhuesi më i madh evropian i raketave, MBDA, shet komponentë kryesorë për bombat GBU-39, të cilat janë dërguar në mijëra ekzemplarë Izraelit dhe janë përdorur në sulme ajrore ku, sipas hetimeve, fëmijë palestinezë dhe civilë të tjerë kanë humbur jetën.
Me rritjen e shqetësimeve për rolin e kompanive evropiane në shkatërrimin e Gazës, një hetim i “The Guardian” bashkë me redaksitë Disclose dhe Follow the Money zbuloi zinxhirin e prodhimit dhe shpërndarjes së GBU-39. MBDA ka një fabrikë në Alabama (SHBA) ku prodhohen “krahët” e këtij modeli bombe—pjesë që montohen nga Boeing-u dhe hapen pas nisjes, duke lejuar drejtimin preciz të bombës drejt objektivit.
Të ardhurat e MBDA Incorporated (SHBA) rrjedhin në MBDA UK (Hertfordshire, Angli), e cila më pas i transmeton fitimet në MBDA grupin me bazë në Francë. Vitin e kaluar, MBDA shpërndau rreth 350 milion paund dividendë midis tre aksionerëve: BAE Systems (MB, Britani), Airbus (Francë) dhe Leonardo (Itali).
Në shtator, sekretari i Jashtëm britanik David Lammy pezulloi disa licenca eksporti për armë drejt Izraelit, me argumentin e “shkeljeve të rënda” të së drejtës humanitare ndërkombëtare, duke synuar “objekte që mund të përdoren në konfliktin në Gaza”.
Duke përdorur të dhëna të hapura dhe analizë teknike, hetimi identifikoi 24 raste përdorimi të GBU-39 ku humbën civilë, përfshirë fëmijë. Shumë sulme u kryen natën, pa paralajmërim, në shkolla apo kampe çadrash—ndërhyrje të cilat UN dhe Amnesty International i kanë etiketuar si krime lufte të mundshme.
MBDA pranon kontratën me Boeing-un për prodhimin e krahëve dhe pohon se “respekton të gjitha ligjet kombëtare dhe ndërkombëtare për tregtinë e armëve” dhe zbaton “politikat e eksportit dhe kontrollet rigoroze”.
Aktivistët vënë në dukje se masa britanike është e papërfshirë për fabrikën amerikane të MBDA, që vazhdon furnizimin e Boeing-ut nga Alabama. Kjo duket si një limit i ftohtë i politikës së pezullimit të eksporteve.
Më 26 maj, rreth orës 2 të mëngjesit, një GBU-39 goditi shkollën Fahmi al-Jarjawi në Kalldrëmën Historike të Gazës, duke vrarë 36 vetë, gjysma fëmijë, ndërsa dhjetëra familje ishin strehuar aty. Një video e jashtëzakonshme tregon vajzën 5-vjeçare Hanin al-Wadie duke u përpjekur të ikte nga flakët—ajo mbijetoi me djegie të shkallëve të dytë e të tretë dhe traumë të thellë psikologjike. Prindërit dhe motra e saj u vranë në të njëjtin sulm.
Sipas së drejtës ndërkombëtare humanitare, goditja e infrastrukturës civile si shkollat është e ndaluar, dhe shteti sulmues ka detyrimin të marrë masa për të shmangur dëmin ndaj civilëve. Amnesty nënvizon se asnjë paralajmërim nuk u dha para sulmit në Fahmi al-Jarjawi.
Ushtria izraelite pretendoi se kishte goditur një qendër komande brenda objektit, “në shënjestër të Hamasit dhe Xhihadit Islamik”, dhe se kishte përdorur “municion preciz” për të minimizuar dëmet. Megjithatë, ekspertët identifikuan fragmente të GBU-39 në vendngjarje dhe shënjestrimi brenda zonave civile të banuara mbetet i ndaluar.
Në raportin e fundit të veçantë të OKB-së, raportuesja Francesca Albanese argumentoi se “gjenocidi izraelit vazhdon sepse është fitimprurës për shumë” dhe theksoi se hetimi i korporatave duhet të shtrihet përtej atyre 40 kompanive të përmendura, duke paralajmëruar nevojën për “llogaridhënien e sektorit privat”.
Parimet kryesore të OKB-së mbi biznesin dhe të drejtat e njeriut kërkojnë nga kompanitë analizë periodike për identifikimin e ndikimeve negative në të drejtat e njeriut, sidomos gjatë konflikteve. MBDA‑ja vetë deklaron se “angazhohet në masimin maksimal të kujdesit për identifikimin dhe parandalimin e ndikimeve negative në të drejtat e njeriut”.
Në përgjigje për “Guardian”, MBDA refuzoi të thoshte nëse po shqyrtonte mbylljen e operacioneve në SHBA apo ndalimin e furnizimit për Izraelin, por konfirmoi se “aktivitetet e paligjshme janë të ndaluara”. BAE Systems dhe Airbus nuk shtuan asgjë përtej deklaratave të MBDA-së, ndërsa Leonardo pohoi se ka vepruar “plotësisht në përputhje me rregulloret kombëtare dhe ndërkombëtare”. Boeing i drejtoi pyetjet shtetit amerikan, ku një zëdhënës i Departamentit të Shtetit tha se SHBA mbështet të drejtën e Izraelit për vetëmbrojtje dhe se Trump e Blinken janë të fokusuar në paqen rajonale.
