Graham Blewitt, ish-prokuror në Tribunalin Ndërkombëtar për ish-Jugosllavinë në Hagë, i njohur për rastin e Srebrenicës, thotë se ai do të ngrinte aktakuz për “gjenocid” edhe ndaj Izraelit.
Blewitt kujton se ekipi i tij zbuloi herët se sulmi ndaj Srebrenicës u ekzekutua nga forcat serbe nën komandën e Ratko Mladiçit dhe udhëheqjen e Radovan Karadžiçit. Masat e para hetimore gjetën varreza masive me mijëra viktima të vrara:
“Kur serbët panë se ne dinim për varrezat, ata filluan të zhvarrosnin trupat e të vdekurve dhe t’i transportonin në varreza dytësore. Ne identifikuam vendet fillestare dhe vendet dytësore, dhe vendosëm të ekshumonim trupat,” rrëfen ai për SBS.
Në nëntor 1995, u ngritën aktakuptime kundër Karadžiçit e Mladiçit, duke penguar praninë e tyre në Kishëllimin e Dejtonit. Kritikët paralajmëruan se një akt i tillë mund të dëmtonte paqen, por Blewitti thotë:
“Ne mendonim se pa drejtësi nuk mund të ketë paqe; ata ishin përgjegjësit kryesorë të gjenocidit dhe duhej gjykuar.”
Tani, duke krahasuar me rastin e Gazës, Blewitti thotë se ndryshimi kryesor janë rrjetet sociale dhe telefonat celularë, që mundësojnë dokumentimin e ngjarjeve. Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë po shqyrton padinë e Afrikës së Jugut për gjenocid në Gaza. Blewitti deklaron:
“Nëse do të isha sërish në zyrën e prokurorit të MKS, nuk do hezitoja të ngrija aktakuptim kundër udhëheqësve izraelitë për gjenocid, dhe do lejoja gjykatën të vendoste.”
Ai e krahasoi me Srebrenicën, ku “qëllimi gjenocidal” ishte i qartë: shkatërrimi total ose i pjesshëm i një grupi kombëtar. Për shkaqet:
“Nuk ka prova direkte, por ka deklarata të ndryshme udhëheqësish izraelitë që ngrenë dyshime—siç janë thirrjet për ‘zhdukjen’ e palestinezëve.”
Megjithatë, Blewitti thekson se për Gazën hetuesit nuk mund të hyjnë në terren dhe të ndjekin vendet e krimeve, ndryshe nga 1995. Për të nisur një hetim ai do të fillonte me rastet më serioze. MKS mund të ngrijë aktakuptime vetëm nëse provohet se Izraeli nuk ka kryer hetime të plota.
Zgjidhja e çështjeve të Srebrenicës zgjati mbi një dekadë, dhe po ashtu do të ndodhë me rastet e Gazasë e Ukrainës, një proces që Vëzhguesi i OKB-së e ka quajtur “të stërzgjatur”. Blewitti beson se epilogu varet në rindërtimin e legjitimitetit të Gjykatës Penale Ndërkombëtare pas sulmeve politike:
“Nëse ICC mbijeton administratën Trump dhe rifiton besueshmërinë, do të kthehet në rrugën e duhur.”
Megjithë përpjekjet për ta dobësuar drejtësinë ndërkombëtare penale, Blewitti e konsideron punën e hetuesit “privilegji” dhe mundësi për të ndihmuar viktimat.
