Sulmet e Izraelit ndaj Iranit kanë ndikuar edhe në pikat strategjike të kalimit të tregtisë ndërkombëtare që janë nën ndikimin e dy shteteve. Pas këtyre zhvillimeve, vëmendja është kthyer tek Ngushtica e Hormuzit, një nyje kyçe për tregtinë globale të naftës dhe gazit natyror të lëngshëm (LNG).
Gjeopolitika përvëlon: Çmimi i naftës rritet ndjeshëm
Këtyre tensioneve i është shtuar edhe sulmi izraelit ndaj Iranit, duke shkaktuar rritje të ndjeshme të rrezikut gjeopolitik. Si pasojë, çmimi i naftës u rrit ndjeshëm, dhe pritet që të arrijë deri në 100 dollarë për fuçi.
Ekonomitë globale frikësohen se skenari më i keq do të ishte mbyllja e Ngushticës së Hormuzit nga Irani.
Pika kyçe për tregtinë globale të energjisë
Ngushtica e Hormuzit ndodhet në dalje të Gjirit Persik dhe përbën një nga rrugët ujore më të rëndësishme për eksportin e naftës dhe LNG-së nga Lindja e Mesme drejt tregjeve botërore përmes Detit Arab dhe Oqeanit Indian.
Rreth një e treta e tregtisë botërore të naftës kalon përmes kësaj ngushtice. Sipas të dhënave të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë (IEA), 70% e kësaj sasie shkon drejt Azisë – kryesisht në Kinë, Japoni, Indi, Korenë e Jugut, Singapor, Tajlandë, Pakistan dhe Filipine.
Edhe eksportet e LNG-së nga Katari dhe Emiratet e Bashkuara Arabe kalojnë pothuajse tërësisht nga kjo ngushticë, e cila siguron 20% të tregtisë globale të LNG-së. Europa është ndër blerësit kryesorë të këtij gazi.
A do ta mbyllë Irani Ngushticën e Hormuzit?
Irani ka kërcënuar edhe më parë me mbylljen e ngushticës, por deri tani nuk ka ndërmarrë një hap të tillë. Megjithatë, pas sulmeve të fundit të Izraelit, shqetësimet për një përshkallëzim të gjerë të konfliktit janë rritur, duke bërë që skenari i bllokimit të ngushticës të mos përjashtohet më.
Skenari më i keq për tregun e naftës
Organizata Britanike për Tregtinë Detare (UKMTO) paralajmëroi të mërkurën se tensionet në rritje në Lindjen e Mesme mund të rrisin ndjeshëm aktivitetin ushtarak në rrugët ujore kritike dhe të ndikojnë negativisht në transportin detar.
Edhe ekspertët e Këshillit Baltik dhe Ndërkombëtar Detar (BIMCO) vunë në dukje se çdo sulm mund të përshkallëzojë krizën dhe të ndikojë drejtpërdrejt në logjistikën detare.
Nga ana tjetër, disa analistë besojnë se Irani ka arsye të forta ekonomike për të mos e mbyllur ngushticën, pasi pothuajse të gjitha eksportet e tij të naftës kalojnë nga kjo rrugë, si edhe një pjesë e madhe e importit të naftës nga Kina – partneri më i rëndësishëm tregtar i Iranit.
Rreziku më i madh: Mbyllja e Hormuzit
Arne Lohmann Rasmussen, drejtues i Qendrës për Menaxhimin e Rreziqeve Globale, shkroi në LinkedIn se “rasti më i keq për tregun e naftës do të ishte mbyllja e Ngushticës së Hormuzit”.
Ai paralajmëroi se një mbyllje e tillë do të ndikonte në rreth 20% të fluksit të naftës në nivel global dhe do të çonte çmimet deri në 100 dollarë për fuçi.
Pas sulmit të Izraelit ndaj Iranit, çmimi i naftës u rrit me më shumë se 7% brenda ditës, duke arritur në 73.58 dollarë për fuçi – niveli më i lartë në pesë muajt e fundit.
