Shkruan: Bayram POMAK
Ditët e fundit, me sulmin e Izraelit ndaj Iranit, një tjetër përplasje ushtarake shpërtheu në një botë që tashmë ishte e mbushur me frikë dhe pasiguri. Lufta Rusi-Ukrainë dhe më pas zinxhiri i konflikteve që vazhdoi në Gaza, e kanë thelluar krizën globale. Këto zhvillime e bëjnë gjithnjë e më të shpeshtë pyetjen: Kur do të fillojë Lufta e Tretë Botërore?
Në të vërtetë, ekzistojnë vetëm dy mundësi: ose jemi tashmë në mes të kësaj lufte, ose po rrëshqasim me shpejtësi drejt saj. Fatkeqësisht, historia na tregon se tensione të tilla nuk përfundojnë pa një konflikt të madh.
Pse atëherë Izraeli vendosi të godasë Iranin pikërisht tani? Për ata që nuk ndjekin nga afër zhvillimet, kjo mund të duket si një sulm i papritur. Por në realitet, kjo ishte një luftë që kishte kohë që po paralajmërohej. Për ta kuptuar siç duhet situatën, duhet të kthehemi pas në kohë dhe të analizojmë lidhjet shkak-pasojë.
Pas sulmeve të 11 shtatorit 2001, SHBA-ja paraqiti një strategji të re të quajtur “Doktrina Globale”. Sipas saj, duhej të ridizajnohej gjeopolitikisht rajoni që fillon nga Gjiri Persik, Deti i Kuq dhe Libia, deri në lindje të Mesdheut. Në këtë kuadër, fillimisht u krye ndërhyrja në Irak. Si pasojë, u shfaq një Irak i fragmentuar dhe i paqëndrueshëm. Më pas, nën emrin “Pranvera Arabe”, ndodhën ngjarje të përgjakshme në Libi, Egjipt, Tunizi dhe Siri. Libia de facto u nda në dy pjesë, Iraku në tre, dhe Siria u shndërrua në një shtet të dështuar.
Në këtë kaos, Izraeli përdori grupet si druzi dhe kurdët në Siri për të thelluar paqëndrueshmërinë. Pas gjithë këtyre, ishte e pashmangshme që rradhën ta kishte Irani. Në fakt, shtetet perëndimore e kanë pranuar hapur këtë.
SHBA-ja do të rifillonte bisedimet bërthamore me Iranin të dielën, dhe sipas burimeve, kishte përparim të konsiderueshëm. Por Izraeli nuk e dëshironte këtë proces dhe po përpiqej me çdo kusht ta minonte atë. Në këtë kuadër, filloi bombardimet ndaj Iranit, të cilave Irani iu kundërpërgjigj.
Këto përleshje nxorën në pah dobësitë e të dyja shteteve. Vrasja e mbi 20 ushtarakëve dhe shkencëtarëve të lartë në sulmet e para izraelite, përfshirë edhe shefin e Shtabit të Përgjithshëm iranian dhe pasardhësin e tij, ishte një goditje e rëndë për imazhin e Iranit. Ekspertët theksojnë se një operacion i tillë nuk mund të kryhet vetëm me inteligjencë të jashtme – kjo tregon për depërtimin e thellë të rrjeteve izraelite brenda Iranit. Struktura të tilla përngjajnë me ato të FETO-s në Turqi.
Sistemi i mbrojtjes ajrore i Izraelit, i cilësuar prej vitesh si “i pathyeshëm”, tregoi se nuk është aq i paprekshëm sa mendohej. Raketat iraniane goditën shumë pika, duke i bërë popullit izraelit të përjetojë një realitet që nuk e kishin përjetuar kurrë më parë.
Madje, zyrtarë amerikanë kanë deklaruar publikisht se dinë vendndodhjen e Ajatollah Khameneit dhe mund ta eliminojnë kur të duan – një informacion që mund të merret vetëm nga burime të brendshme.
Ndërhyrja në Iran është një temë që Netanyahu e ka përmendur vazhdimisht në fjalimet e tij në OKB. Ai thotë çdo vit se Irani është afër prodhimit të bombës bërthamore dhe kërkon ndërhyrje të menjëhershme. Sulmet ndaj Hamasit dhe Hezbollahut janë justifikuar përmes “Doktrinës së Oktapodit”, ku këto organizata konsiderohen si krahët e oktapodit, ndërsa Irani si koka e tij.
Izraeli pretendon se po e bën këtë për të penguar Iranin të prodhojë bombë bërthamore. Ndërsa Irani deklaron se synimi i tij është vetëm prodhimi i energjisë bërthamore, një e drejtë legjitime. Ironia qëndron këtu: ndërsa Irani është anëtar i Agjencisë Ndërkombëtare për Energji Atomike dhe pranon inspektime, Izraeli nuk është dhe nuk pranon asnjë kontroll – megjithatë akuzon Iranin për ndërtimin e armëve bërthamore.
Zyrtarët amerikanë si Mark Warner dhe Tulsi Gabbard e kanë pranuar se nuk ka asnjë provë konkrete që Irani po ndërton armë bërthamore. Po ashtu, në arkiva gjenden deklarata të Netanyahut për Irakun para 30 vitesh, që dolën të pavërteta.
Ajo që dikur paraqitej si kërcënim bërthamor, tani është shndërruar në përpjekje për të ndryshuar regjimin në Iran. Fillimisht SHBA tha se nuk kishte një plan të tillë, por më pas e përmendi hapur. Por rrëzimi i regjimit nuk garanton një të ardhme më të mirë për Iranin apo rajonin. Përkundrazi, boshllëku i pushtetit zakonisht sjell vetëm shkatërrim – siç dëshmohet nga vendet e tjera në rajon.
Qëllimi nuk është të sjellësh mirëqenie në Iran, por të krijosh paqëndrueshmëri strategjike në rajon. Këtë e dëshmon qartë edhe kopertina e revistës The Economist që paraqet një Iran të ndarë në gjashtë pjesë. Kjo është pikërisht ajo drejt së cilës synohet: përmbysje, boshllëk, ndarje.
Qëllimi afatshkurtër i Izraelit është të shkatërrojë kapacitetin bërthamor të Iranit, por objektivi afatgjatë është përmbysja e regjimit dhe ndarja e vendit, duke ofruar “garanci sigurie” për minoritetet sunite, kurde dhe beluçe. Këtë nuk e themi vetëm ne – The Jerusalem Post, në një editorial të 18 qershorit, shkruan: “Trump duhet ta ndihmojë Izraelin të përfundojë misionin për të rrëzuar regjimin e Khameneit.”
Netanyahu ka deklaruar që nga 7 tetori se ky proces do të ndryshojë hartat e Lindjes së Mesme. Duke analizuar situatën në kuadër të Doktrinës Globale të SHBA-së pas 11 Shtatorit, bëhet e qartë se çështja Izrael-Iran është vetëm maja e ajsbergut.
Po Rusia dhe Kina, dy fuqitë e tjera të mëdha, ku qëndrojnë? Edhe pse në dukje pasive, ato janë pjesë e kësaj lufte. Putin deklaroi se 250 ekspertë rusë punojnë në objektet bërthamore të Iranit dhe se ky numër do të rritet në 600. Kina po ndihmon drejtpërdrejt në prodhimin dhe përdorimin e raketave – madje inxhinierët kinezë janë të pranishëm në terren.
Ish-presidenti rus Medvedev tha se edhe nëse infrastruktura bërthamore e Iranit dëmtohet, ekzistojnë shtete që do ta ndihmojnë atë.
Edhe Turqia po ndjek me vëmendje zhvillimet. Zyrtarët e lartë politikë e kanë pranuar se nëse bie Irani, rradhën e ka Turqia. Sepse hartat e reja të rajonit nuk mund ta përjashtojnë atë – dhe për këtë, vendi ka marrë masa serioze.
Si përfundim, lufta Izrael-Iran është pjesë e planit të madh për rindërtimin e kufijve të Lindjes së Mesme, që filloi me pushtimin e Irakut në vitin 2003. Ajo që po shohim sot është vetëm akti i parë. Akti i dytë do të zhvillohet brenda Iranit, përmes protestave civile dhe ndërhyrjeve të armatosura përmes grupeve si PJAK.
Edhe pse zyrtarisht flitet për përmbysje të regjimit dhe vendosje të demokracisë, qëllimi real është thellimi i kaosit dhe paqëndrueshmërisë në Iran dhe në gjithë rajonin. Nuk ka nevojë të jesh profet për ta parë këtë – mjafton të shohësh çfarë ka ndodhur në 20 vitet e fundit.
Por nëse populli iranian nxjerr mësime nga historia dhe zhvillimet përreth, ndoshta ky skenar mund të shmanget. Përndryshe, si gjithmonë, humbësit do të jenë civilët e pafajshëm. Si në Irak, Siri e gjetkë: mijëra të vrarë, qindra mijëra të pastrehë, dhjetëra mijëra fëmijë të mbetur pa prindër.
Fatkeqësisht, ata që planifikojnë këto gjëra nuk e kanë aspak në mendje këtë tragjedi njerëzore. Sepse qëllimi i tyre nuk është paqja, por një rend i ri i ndërtuar mbi kaos.
.
Vërejtje: Qëndrimet e autorëve nga kjo rubrikë, nuk domethënë që përfaqësojnë në mënyrë automatike edhe qëndrimet e redaksisë. Megjithatë, njohja e këtyre qëndrimeve është në interes të lexuesve, prandaj edhe publikimi i tyre. Për rrjedhojë autorët mbajnë përgjegjësi të plotë për sa u përket qëndrimeve rreth çështjeve të shtjelluara në fjalë.
