Konflikti mes Indisë dhe Pakistanit, dy vende fqinje me një histori të gjatë përplasjesh, është rikthyer në pikën e vlimit pas një sulmi vdekjeprurës në rajonin e Xhamu dhe Kashmirit, ku mbetën të vrarë 26 persona, shumica turistë indianë.
Ky incident tragjik shkaktoi një varg veprimesh dramatike nga të dyja palët – nga dëbimi i diplomatëve dhe mbyllja e kufijve, te pezullimi i marrëveshjeve bilaterale kyçe dhe kërcënimet për luftë. Edhe pse tensionet mes këtyre dy fuqive bërthamore janë thuajse të përhershme që nga ndarja e Indisë Britanike në vitin 1947, vala e re e armiqësive e rrit rrezikun e përplasjes në një nivel alarmues.
Masakra në Pahalgam: Fillimi i krizës
Sulmi ndodhi në mëngjesin e së martës, më 22 prill 2025, pranë vendpushimit turistik Pahalgam, një nga destinacionet më të njohura në pjesën indiane të Kashmirit. Sulmuesit, që besohet se janë anëtarë të një grupi militant ende të panjohur të quajtur “Kashmir Resistance”, hapën zjarr me armë automatike ndaj një grupi turistësh vendas që ndodheshin në ekskursion.
Shumë prej viktimave ishin gra dhe fëmijë. Autoritetet indiane menjëherë implikuan përfshirjen e Pakistanit, duke deklaruar se sulmuesit kishin kaluar kufirin nga pjesa pakistaneze e Kashmirit dhe se pas gjithë kësaj fshihet infrastruktura militante që, sipas tyre, mbështetet nga Republika Islamike e Pakistanit. Islamabad-i, siç pritej, i hodhi poshtë akuzat, duke i cilësuar si “të pabazuara” dhe “të rrezikshme për përshkallëzim”.
Reagimi i New Delhit ishte i shpejtë dhe vendimtar. India nisi menjëherë një sërë masash ndëshkuese ndaj fqinjit. Fillimisht anuloi të gjitha vizat për qytetarët pakistanezë, dhe më pas vendosi të reduktojë ndjeshëm numrin e diplomatëve pakistanezë në vend, duke e kufizuar atë në vetëm 30. U ndërpre edhe komunikimi në nivelin më të lartë diplomatik, dhe ambasadori indian u tërhoq nga Islamabadi.
Marrëveshja për ujin në rrezik
Megjithatë, ajo që shkaktoi shqetësimin më të madh ishte vendimi i Indisë për të pezulluar zbatimin e Marrëveshjes për Ujërat e Indusit – një traktat historik i vitit 1960 që rregullon shpërndarjen e ujërave të sistemit lumor të Indit mes dy vendeve. India sinjalizoi mundësinë e devijimit të rrjedhave të lumenjve nën kontrollin e saj, çka mund të kishte pasoja katastrofike për Pakistanin, i cili tashmë vuan nga ndryshimet klimatike, thatësira dhe infrastruktura e dobët ujore.
Përgjigjja e Pakistanit: “Akt agresioni”
Islamabadi reagoi ashpër ndaj këtyre veprimeve. Qeveria e kryeministrit Shehbaz Sharif e quajti vendimin indian për ujin si “shpallje lufte” dhe paralajmëroi se çdo ndërhyrje në rrjedhën e ujit drejt rajoneve pakistaneze, veçanërisht Punjab dhe Sindh, do të përbënte një vijë të kuqe.
Në përgjigje, Pakistani mbylli hapësirën ajrore për fluturimet indiane, pezulloi gjithë tregtinë – përfshirë atë që kalonte nëpërmjet vendeve të treta si Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Omani – dhe anuloi vizat për të gjithë qytetarët indianë. Si një sinjal shtesë për seriozitetin e situatës, Pakistani paralajmëroi mundësinë e tërheqjes nga Marrëveshja e Simlës e vitit 1972, e cila pas luftës së vitit 1971 përcaktoi Linjën e Kontrollit (LoC) si kufirin de facto mes dy palëve në Kashmir dhe parashikonte zgjidhjen e konflikteve përmes kanaleve bilaterale.
Përshkallëzimi në terren
Ndërkohë, situata në terren po përkeqësohet në mënyrë dramatike. Ushtritë e të dyja vendeve kanë shtuar praninë përgjatë vijës ndarëse. India ka zhvendosur disa brigada tankesh dhe ka përforcuar praninë e njësive të saj speciale në pjesën veriore të Kashmirit.
Nga ana tjetër, Pakistani ka aktivizuar pjesë të Ushtrisë së Shtatë dhe ka zhvilluar një sërë stërvitjesh ushtarake pranë kufirit, përfshirë simulime të sulmeve ajrore. Janë shfaqur informacione publike se Pakistani ka vendosur edhe sisteme raketore me rreze të mesme veprimi, ndërsa burimet indiane pohojnë se radarët e tyre kanë zbuluar aktivitet të shtuar të forcave ajrore pakistaneze.
Shqetësimi ndërkombëtar: Thirrje për përmbajtje
Komuniteti ndërkombëtar, i vetëdijshëm për kapacitetet bërthamore të të dyja vendeve, ka shprehur shqetësim të thellë. Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë bërë thirrje për “përmbajtje maksimale”, ndërsa Bashkimi Evropian dhe Kombet e Bashkuara kanë apeluar për rikthimin sa më të shpejtë të dialogut.
Megjithatë, kanalet diplomatike janë pothuajse të ngrira. Një rrethanë rënduese është dinamika e brendshme politike në vetë Indinë: kryeministri Modi po përballet me kritika nga opozita para zgjedhjeve të ardhshme, çka mund ta shtyjë drejt demonstrimit të forcës. Nga ana tjetër, Pakistani, i dobësuar nga kriza ekonomike, ndoshta nuk mund ta përballojë një luftë të hapur, por as politikisht nuk mund të qëndrojë pa reaguar.
E kaluara si paralajmërim
Kjo nuk është hera e parë që India dhe Pakistani ndodhen në prag të një lufte. Pas sulmeve në Mumbai në vitin 2008, si dhe pas sulmit vetëvrasës në Pulwama në vitin 2019, ku u vranë 40 ushtarë indianë, marrëdhëniet qenë në pikën e shpërthimit. Në të dy rastet, India akuzoi grupet militante pakistaneze për organizimin e sulmeve dhe kreu operacione ushtarake pranë kufirit, përfshirë sulme ajrore brenda territorit të Pakistanit.
Por kësaj radhe, tensionet janë shtuar më tej nga ndryshimi i statusit juridik të Kashmirit në vitin 2019, kur India e shfuqizoi nenin 370 të kushtetutës, që i garantonte autonomi këtij rajoni. Që atëherë, qeveria në New Delhi po zbaton një transformim të gjerë demografik dhe politik në rajon, gjë që ka shkaktuar zemërim tek popullsia vendase dhe ka forcuar rezistencën.
Kashmiri, si qendra e konfliktit shumëdekadësh, mbetet një pikë nevralgjike në marrëdhëniet mes dy vendeve. Dhe ndërsa të dyja palët akuzojnë njëra-tjetrën për nxitje dhune, e vërteta thelbësore është se asnjëra nuk ka treguar vullnet politik të qëndrueshëm për një zgjidhje të përhershme të këtij konflikti të ngrirë, por tepër shpërthyes.
Situata aktuale është dëshmi se sa e hollë është vija mes luftës dhe paqes në këtë pjesë të botës. Duke pasur parasysh se të dyja vendet zotërojnë arsenale bërthamore dhe kapacitete ushtarake që mund të shkaktojnë një katastrofë rajonale, madje edhe globale, çështja e paqes në Azinë Jugore nuk është vetëm një çështje bilaterale – por një çështje e sigurisë globale.
