Bayram POMAK
Edhe pse kanë kaluar gjashtë muaj nga mbajtja e zgjedhjeve të 9 shkurtit në Kosovë, Kuvendi ende nuk ka arritur të konstituohet. Nga njëra anë janë mbajtur mbi pesëdhjetë seanca, ndërsa nga ana tjetër vendimet e dërguara në Gjykatën Kushtetuese e kanë zvarritur procesin në masë të madhe. Vetëvendosje, që doli parti e parë nga zgjedhjet, nguli këmbë që të propozojë për kryetare të Kuvendit ministren e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, një kandidate që partitë opozitare nuk e pranuan. Opozita deklaroi se nuk do ta mbështesin një kandidate “përçarëse” si Haxhiu. Ndërsa Vetëvendosje këmbënguli se Haxhiu ishte kandidatja me më së shumti vota dhe për këtë arsye duhej të zgjidhej Kryetare e Kuvendit.
Avni Dehari, deputet nga radhët e Vetëvendosjes dhe si më i moshuari në Kuvend që drejtonte seancat, propozoi që zgjedhja e kryetarit të bëhej me votim të fshehtë. Por opozita e kundërshtoi këtë, duke e çuar çështjen në Gjykatën Kushtetuese. Gjykata vendosi se votimi i fshehtë ishte në kundërshtim me Kushtetutën dhe se një kandidat mund të votohej maksimumi tre herë. Ky vendim nënkuptonte se Vetëvendosje mund ta propozonte Haxhiun edhe tre herë të tjera. Megjithatë, në votimet e mbajtura, Haxhiu përsëri nuk arriti të zgjidhet. Edhe kandidatët e tjerë të propozuar më pas nuk morën besimin e Kuvendit.
Në këtë situatë, partia opozitare PDK shpalli se do të mbështeste një kandidat që nuk ishte pjesë e qeverisë së Vetëvendosjes. Pas kësaj, Vetëvendosje propozoi Dimal Basha, i cili kishte shërbyer dy mandate si deputet, por nuk kishte qenë pjesë e qeverisë. Në votimin e mbajtur, Basha u zgjodh Kryetar i ri i Kuvendit me 73 vota për dhe 30 kundër, falë edhe mbështetjes së PDK-së.
Kryetari i Kuvendit arriti të zgjidhej vetëm më 28 gusht, gjashtë muaj pas zgjedhjeve të 9 shkurtit. Por fakti që Dimal Basha ishte një figurë e debatueshme, nxiti reagime pothuajse nga të gjitha anët. Madje, një nga figurat kryesore të Vetëvendosjes, ministri i Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës, Liburn Aliu, dha dorëheqje duke argumentuar se ky zgjedhje nuk përputhej me “frymën e idealit republikan”.
Më pas, qarqet politike e kritikuan ashpër faktin që një krizë kaq e madhe solli në pah një emër si Dimal Basha, duke e quajtur këtë “të pabesueshme”. Reagimet u shtuan edhe më shumë kur në qendër të vëmendjes u rikthye një artikull i botuar nga Basha në vitin 2012. Në artikullin me titull “Krimi Ndërkombëtar, Fundamentalizmi Islamik dhe Aleancat e Padrejta”, ai pretendonte se fondet për Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) vinin si nga diaspora, ashtu edhe nga rrjetet e narkotikëve që vepronin në Evropë dhe SHBA.
Pas rikthimit të këtij artikulli në skenë, Shoqata e Veteranëve të UÇK-së reagoi ashpër. Në deklaratën e saj thuhej: “Ky person njihet për qëndrimet e tij poshtëruese dhe fyese ndaj Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës; e ka lidhur atë me krimin dhe ka njollosur sakrificën më të madhe të popullit tonë.”
Ndërkohë, Basha në një reagim të tij sqaroi se shprehjet e përmendura në artikull nuk i përkisnin atij, se shkrimi kishte autorë të përbashkët dhe se ai kishte shkruar vetëm pjesën me titull “Fundamentalizmi Islamik”. Megjithatë, as ky sqarim nuk arriti t’i qetësonte reagimet e opinionit publik.
Në të njëjtën mënyrë, edhe kryetari i partisë opozitare PDK, Memli Krasniqi, e cila mbështeti Bashën, bëri këtë vlerësim: “Ne thamë se do ta mbështesim një kandidat që nuk është pjesë e qeverisë së Vetëvendosjes dhe këtë e bëmë. Por nga ky zgjedhje askush nuk është i kënaqur; madje as vetë Vetëvendosje nuk është e kënaqur.”
Siç shihet, Basha, edhe pse në fakt nuk ishte një emër i shumëdëshiruar, u zgjodh Kryetar i Kuvendit. Posa u duk se kriza e Kryetarit të Kuvendit u zgjidh, kësaj radhe erdhi në rend zgjedhja e Nënkryetarëve të Kuvendit. Në Kuvendin e Kosovës janë gjithsej pesë nënkryetarë. Tre prej tyre duhet të jenë nga partitë shqiptare që përbëjnë shumicën, një nga komunitetet joshumicë jo-serbe dhe një nga komuniteti serb.
Në votimin e mbajtur, tre kandidatët nga partitë shqiptare, si dhe kandidati nga komuniteti joshumicë jo-serb – konkretisht nga radhët e deputetëve boshnjakë – morën shumicën e nevojshme dhe u zgjodhën. Por kur erdhi radha e kandidatit serb, Kuvendi përsëri u bllokua. Normalisht, në zgjedhjet e mëparshme, kandidatët serbë dhe joshumicë zgjidheshin si bllok së bashku, por kësaj radhe Kryetari i Kuvendit i ndau zgjedhjet veç e veç. Kandidati boshnjak joshumicë arriti të marrë 61 vota dhe u zgjodh. Ndërsa për kandidatin serb, kandidatin e “Listës Serbe” – që ligjërisht është partia më e madhe serbe – Slavko Simiç, në tre raundet e votimit nuk u arrit të sigurohej mbështetja e nevojshme.
Pas kësaj, Kryetari i Kuvendit kërkoi një kandidat të ri, por Lista Serbe refuzoi të propozojë një emër tjetër. Më pas, Kryetari i Kuvendit aktivizoi metodën e shortit për zgjedhjen e kandidatit serb. Megjithatë, si rezultat i shortit, asnjë kandidat serb nuk arriti të siguronte 61 votat e nevojshme për t’u zgjedhur Nënkryetar i Kuvendit. Kështu, Kryetari i Kuvendit e mbylli seancën pa u zgjedhur nënkryetari i pestë.
Lista Serbe e dërgoi në Gjykatën Kushtetuese vendimin për zgjedhjen e ndarë të nënkryetarëve. Aktualisht procesi është ende në vazhdim dhe pritet vendimi i Gjykatës Kushtetuese për këtë çështje.
Ekspertët theksojnë se neni 67 i Kushtetutës është mjaft i qartë: “Kryesia e Kuvendit përbëhet nga një kryetar dhe pesë nënkryetarë; ndër ta duhet të ketë patjetër një nga komuniteti serb dhe një nga komunitetet tjera joshumicë.” Për këtë arsye, ata vlerësojnë se Kuvendi ende nuk është formuar plotësisht. Duke pasur parasysh se nënkryetarët ende nuk janë kompletuar, nuk mund të thuhet se Kuvendi është konstituuar.
Në Kosovë, edhe pse me zgjedhjen e Kryetarit të Kuvendit u duk se u tejkalua një krizë e madhe, tashmë është shfaqur një krizë e re. Por cili është qëllimi i gjithë këtyre krizave? Për të formuar qeverinë dhe Kuvendin nevojiten vetëm katër–pesë deputetë, atëherë pse partia në pushtet po e zvarrit procesin në këtë mënyrë?
Vetëvendosje dhe Kryeministri Albin Kurti, ndonëse kanë marrë mbështetje të madhe nga populli, gjatë gjashtë muajve të fundit janë përballur me kriza që kanë shkaktuar shqetësim serioz në shoqëri. Askush nuk mund ta kuptojë saktësisht arsyen e këtyre krizave. Pyetja se çfarë synon Kurti duke e bllokuar procesin në këtë mënyrë mbetet ende pa përgjigje. Megjithatë, pritshmëria e përgjithshme është se Kurti do ta çojë këtë krizë deri në një pikë të caktuar dhe më pas do të shkojë në zgjedhje të parakohshme.
Vlerësohet se deri në zgjedhjet lokale që do të mbahen më 12 tetor, qeveria nuk do të formohet. Pas një procesi kaq rraskapitës, nuk duket shumë e mundur që të krijohet një qeveri funksionale. Për më tepër, duke pasur parasysh edhe zgjedhjet presidenciale që do të mbahen vitin e ardhshëm, është e sigurt se Kosovën në periudhën e ardhshme e presin kriza politike edhe më të thella.
Vërejtje: Qëndrimet e autorëve nga kjo rubrikë, nuk domethënë që përfaqësojnë në mënyrë automatike edhe qëndrimet e redaksisë. Megjithatë, njohja e këtyre qëndrimeve është në interes të lexuesve, prandaj edhe publikimi i tyre. Për rrjedhojë autorët mbajnë përgjegjësi të plotë për sa u përket qëndrimeve rreth çështjeve të shtjelluara në fjalë.
